نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مرضیه تیموری ¹
• عباس بخشنده بالی ²

¹ دانش‌آموخته مدرسی مبانی نظری اسلام، دانشگاه مازندران،

² دانشیار فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه مازندران

چکیده

یکی از مشکلات انسان مدرن، «ازخودبیگانگی» است. این بیماری شناختی، شامل تمامی دردهای فردی و اجتماعی انسان می­شود. راهکارهای اندیشمندان غربی، تکیه بر ابزار حس و تجربه دارد و بر اثر ضعف موجود در منابع  شناختی، کارساز واقع نشده است. ابن­عربی تنها راه رهایی را درک معرفت شهودی و ورود به مسیر سلوک عرفانی می­داند. از نظر او استفاده از عقل و حس به جای شهود، انسان را به مادیات و محسوسات محدود می­نماید و از توجه به ملکوت غافل ساخته و از اصل سلوک جلوگیری می‌کند که نتیجه­ی آن بیگانگی انسان از خودِ حقیقی خویشتن است. چنین انسانی در عرفان ابن­عربی، انسان الحیوان نامیده می­شود. در این مسیر باید به زدودن حجاب­های ظلمانی پرداخت و تلاش نمود با ریاضت­ها و عباد­های خالصانه، تاریکی­های دل را به روشنایی تبدیل کرد. لذا در این مقاله که با روش توصیفی-تحلیلی نگارش شده تلاش گردید سیری معرفتی از «انسان الحیوان» به «انسان کامل» که همان خروج از ازخودبیگانگی است ترسیم شود.
 

تازه های تحقیق

نتیجه­گیری

گرچه «ازخودبیگانگی» به طور صریح در عرفان ابن­عربی به کار نرفته، اما با تحقیقی که انجام شد می­توان ادعا کرد که انسان الحیوان که او در آثار خود از آن نام می­برد، همان انسانِ ازخودبیگانه است. انسان الحیوان یعنی انسانی که از قابلیت و استعداد خود غافل شده و آن را رها کرده است. چنین انسانی فرقی با دیگر حیوانات ندارد، بلکه شاید از آنها هم پست­تر شود. درمان آن یک فرآیند تدریجی است که باید مرحله به مرحله حجاب­های غفلت را از قلب معنوی کنار زد تا در نهایت انسان با تغییری آگاهانه به خودشناسی حقیقی دست یابد و از بیگانگی خود نجات یابد. وی معتقد است برای عبور از انسان الحیوان یا انسان ازخودبیگانه، باید آسیب­شناسی را به طور ریشه­ای انجام داد. ریشه­های آن عبارت است از حجاب­های ظلمانی که انواع مختلفی دارد. مطلب دیگر، رهایی از بیگانگی است. وی معتقد است اگرچه عقل دارای مقامی مهم است، ولی بدون شریعت و شهود کاربردی ندارد. انسانی که قصد عبور از بیگانگی از خود دارد، باید وارد وادی سلوک شود و طریقت را بپیماید. مطلب دیگر اهمیت قلب در مسیر عرفانی و شناخت شهودی است که می­توان با خلوص نیت و عبادت آن را آماده گذر از مرحله انسان الحیوان و رهنمون شدن به سوی مقام انسان کامل نمود.

کلیدواژه‌ها

• ابن ­عربی
• از خود­بیگانگی
• انسان الحیوان
• انسان کامل
• معرفت شهودی

موضوعات

• اسلامی

عنوان مقاله [English]

Freedom from "Alienation" or "Insan al-heywan"; Emphasizing Ibn Arabi's Epistemological Solutions

نویسندگان [English]

• marzieh teimouri ¹
• Abbas Bakhshandeh Bali ²

¹ A graduate of the Theoretical Foundations of Islam, University of Mazandaran,

² Associate professor of philosophy and Islamic theology, University of Mazandaran

چکیده [English]

One of the problems of modern human being is "Alienation". This cognitive disease includes all individual and social human pains. The solutions of Western thinkers have not been effective because of relying on the sense cognition and empirical experience and the weakness in cognitive resources. Ibn-Arabi believes that the only way to liberation is intuitive knowledge and entering the path of mystical conduct. From his point of view, using reason and sense instead of intuition limits human to material and tangible things and makes him neglect to pay attention to celestial kingdom (Malakout) and prevents the principle of conduct, which results in alienation of human from his true self. In the mysticism of Ibn-Arabi, such a person is called "Insan al-heywan". In this way, one should remove dark barriers and try to turn the darkness of the heart into light with austerities and sincere worship. Therefore, in this article, which was written with a descriptive-analytical method, an attempt was made to draw a movement line from "Insan al-heywan" to "Insan al-Kamil" which is the the resulf of freedom from alienation.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ibn-Arabi
• alienation
• Insan al-heywan
• Insan al-kamil
• intuitive knowledge