نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری کلام - کلام اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران
2 استاد تمام گروه فلسفه و کلام دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران (نویسنده مسئول)
3 استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران
چکیده
یکی از اوصاف ثبوتی و کمالی و ذاتی خداوند، علم است. خدای تعالی هم به ذات خود و هم به همه موجودات آگاه است. مراتب علم خداوند شامل علم به ذات، علم به موجودات و مخلوقات قبل از آفرینش آنها، علم به موجودات و مخلوقات پس از آفرینش آنها می باشد. علامه خفری و نظریاتش با توجه به تقدم زمانی که بر ملاصدرا داشته است، بیان می کند که، خداوند به همه موجودات در مقام ذات علم فعلی دارد که نامتناهی، خطاناپذیر و بدون تغییر است. ملاصدرا نیز بدون کمترین انحرافی از اصالت وجود و بدون آنکه کوچکترین آسیبی به وجود بحت و صرف و بسیط‌بودن خداوند برسد، وجود علم خداوند را به ذات خویش، علم خداوند به جمیع اشیا و ماهیات را در مقام ذات به اثبات میرساند.
یافته ها:یافته های تحقیق حاکی از آن است که، با وجود اختلاف آراء در میان علامه خفری و ملاصدرا، وجه اشتراک نیز قابل مشاهده است.مهم ترین عوامل وجه اشتراک و هم زبانی میان ایندو اندیشمند در باب علم الهی، اصول و مبادی تفکرشان است و این که هم علم الهی را ازلی و عین ذات الهی دانسته اند و هم خداوند در مرتبه ذات خویش، به جمیع ماسوی علم بسیط دارد، که در عین حال، کاشف از تفاصیل ماسوی است.
هدف: هدف از این پژوهش این است که با مروری مستند بر دیدگاه ملاصدرا و علامه خفری در باب علم الهی و مراتب آن، جامعیت این دیدگاه را به تصویرکشیم.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Explaining divine knowledge from the perspective of Allameh Khafri and Mulla Sadra
نویسندگان [English]
- Zahra Shahaliyan 1
- Mahdi Dehbashi 2
- Mohammadreza Shamshiri 3
1 ph.D.student of Islamic theology of Department Isfahan (khorasgan),Branch,Islamic ,Azad University, Isfahan, Iran. zahra.shahaliyan98@gmail.com
2 2_full professor of Islamic theology of Department Isfahan (khorasgan),Branch, Islamic,Azad UniversityIsfahan,Iran.(corresponding Author) mahdidehbashi@gmail.com
3 3_(Advissor) Assistant professor of Islamic theology, of Department Isfahan (khorasgan), Branch , Islamic, Azad University, Isfahan, Iran. mo_shamshiri@yahoo.com
چکیده [English]
Abstract
Science is one of the defining, perfect and essential attributes of God. God Almighty is all aware of his own and all creatures' essence. The levels of God's knowledge include knowledge of the essence, knowledge of beings and creatures before their creation, and knowledge of beings and creatures after creation. Allameh Khafri and his theories, considering he is precedent of Mulla Sadra, believe that God as essence has knowledge by presence which is infinite, infallible and unchanging. Mulla Sadra also without the slightest deviation from the originality of existence, without the slightest harm to the existence of discussion and the mere simplicity of God, he proves God's knowledge by presence in its essence, the knowledge of God in all things and essences as essence.
findings :The findings of the research indicate that despite the difference of opinion between Allameh Khafri and Mulla Sadra, the aspect of enlightenment has also been observed. The most important factors in the commonality and common language between these two thinkers on divine knowledge are the principles and foundations of their thinking, and the fact that they have considered the divine knowledge as eternal and the same as the divine essence. And God, in the essence of order, has a simple knowledge of all creature, which at the same time is the discoverer of the details of all creaures.
کلیدواژه‌ها [English]
- divine knowledge
- Basit-ol-Haqiqah
- Allameh Khafri
- Mulla Sadra
قرآن کریم
- آشتیانی، جلال الدین، (۱۳۷۶)، شرح حال و آرای فلسفی صدرا، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
- اکبریان، رضا؛ کمالی، محمد مهدی، (1390)، "علم اجمالی در عین کشف تفصیلی"، معرفت فلسفی، دوره 8، شماره 4، صص 136-101.
- خفری، شمس الدین محمد بن احمد، (۱۳۸۲)، تعلیقه بر الهیات شرح تجرید، تهران، میراث مکتوب.
- _______________________________، (1396)، مجموعه رسائل علوم عقلی، شیراز، انتشارات ارم شیراز.
- ________________________________، (1369)، تفسیرآیتالکرسی، قم، تهران، موسسه مجلس شورای اسلامی.
- ربانی گلپایگانی، علی، (۱۳۹۰)، ایضاح الحکمه فی شرح بدایة الحکمة، تهران، ماهر.
- سبحانی، جعفر، (۱۳۹۳)، الإلهیات، قم، مرکز جهانی.
- سبحانی، جعفر؛ محمدرضایی، محمد، (1422ق)، اندیشه اسلامی، قم، دفتر نشر معارف.
- سبزواری، حاج ملاهادی (1411ق)، شرح منظومه، قم، بوستان.
- علاقه بند حسینی، سید فاطمه، (1398)، "تبیین علم الهی در سیستم فلسفی مشاء و علامه خفری و مقایسه آن در حکمت متعالیه"، پایان نامه کارشناسی ارشد، فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری.
- قطب الدین شیرازی (۱۳۲۰)، شرح حکمة الاشراق، تهران، حکمت.
- کاکایی، قاسم (1375)، «آشنایی با مکتب شیراز: محقق خفری». نشریه خردنامه صدرا. شماره 4.
- مصباح یزدی، محمد تقی،(1379)، آموش فلسفه، جلد اول، تهران، چاپ و نشر بین الملل.
- مطهری، مرتضی (۱۳۷۲)، مجموعه آثار، تهران، صدرا.
- مفتونی، نادیا (۱۳۸۷)، «مفهوم سازی موضوع علم و کارکرد آن نزد ابن سینا و ابن رشد»، حکمت سینوی، دوره ۱۲، شماره ۴۰.
- ملاصدرا(صدرالدین شیرازی)، محمد بن ابراهیم، (۱۴۰۹ق)، شواهدالربوبیة، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
- _____________________________________________، (۱۴۱۱ق)، المبدأ و المعاد، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
- ______________________________________________، (۱۹۸۱ق)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، بیروت، دار إحیاء التراث.
- _____________________________________________، (1387)، المبدأ و المعاد، مقدمه سید جلال آشتیانی، قم، انتشارات بوستان.
)