نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو/دانشگاه شیراز

2 عضو هیات علمی دانشگاه شیراز

چکیده

حیات طیبه وضع مطلوب زندگی بشر بر اساس نظام معیار ربوبی است که با انتخاب و التزام آگاهانه و اختیاری این نظام معیار در همین زندگی دنیایی و در جهت تعالی آن از سوی خداوند به انسان اعطا می شود و تحقق آن باعث دست یابی به غایت اصیل زندگی انسان، یعنی قرب الی الله است. هدف پژوهش کاوش مفهوم حیات طیبه از منظر متون اسلامی است. رویکرد پژوهش مطالعه کیفی، با استفاده از تحلیل مضمون و روش فرآیند چرخه ای تحلیل است. متون اسلامی شامل قرآن مجید، خطبه ها، نامه ها و حکمت های نهج البلاغه و صحیفه سجادیه و کلیه پژوهش های مرتبط با حیات طیبه هستند، که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و مضمون های حیات طیبه مورد کاوش قرار گرفت. یافته های حاصل از تحلیل مضمون و روش فرآیند چرخه ای تحلیل در قالب 152 مقوله، 28 مضمون پایه و شش مضمون سازماندهنده تحت عناوین پیش نیازها، ویژگی ها، ساحت/ عوامل زمینه ای، موانع، راهبردها و پیامدها/دستاوردها در متون اسلامی گردآوری و سازماندهی شد. نتایج پژوهش گویای آن است که امکان توسعه چارچوب حیات طیبه متناسب با تعالیم و ترسیم دلالت های آن در تعلیم و تربیت اسلامی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Exploring the concept of Hayat Taiba based on Islamic texts:a qualitative study

نویسندگان [English]

  • farzane deimehkarhaghighi 1
  • rahmat allah marzoghi 2
  • jafar jahani 2
  • jafar torkzadeh 2

1 دانشجو/دانشگاه شیراز

2 faculty member of shiraz university

چکیده [English]

Hayate Tayebe is the desirable condition of human life based on the divine standard system, which is given to man by God through conscious and voluntary choice and commitment in this worldly life and in the direction of its transcendence, and its realization causes the achievement of the original purpose of life. The purpose of this research is to explore the concept of Hayate Tayebe from the perspective of Islamic texts. The research approach is qualitative study, using thematic analysis and cyclical process analysis method. Islamic texts include the Holy Quran, sermons, letters and wisdom of Nahj al-Balaghah and Sahifa Sajjadieh and all researches related to Hayat Tayyeba, which were selected using purposive sampling method and the themes of Hayat Tayyeba were explored. Findings from the content analysis and the method of cyclical analysis process in the form of 152 categories, 28 basic themes and six organizing themes under the headings of prerequisites, characteristics, field / underlying factors, obstacles, strategies and consequences / achievements in Islamic texts are collected and Was organized. The results of the research indicate that it is possible to develop the framework of good life in accordance with the teachings and draw its implications in Islamic education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hayat Tayyeba
  • Conceptual Framework
  • cyclical process analysis
  • قرآن کریم

    • نهج البلاغه، (1391)، ترجمه: محمد دشتی، چاپ سوم، قم، آل علی(ع).
    • صحیفه سجادیه، (1395)، ترجمه: حسین انصاریان. چاپ اول، مشهد، انتشارات آستان قدس.
    • ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، محقق و مصحح: جمال الدین میردامادی، چاپ سوم، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
    • اخلاقی، حلیمه؛ شرف الدین، حسین؛ صفورایی، محمد مهدی؛ عزیزی کیا، غلامعلی، (1394)، "مبانی انسان شناختی سبک زندگی طیبه از دیدگاه قرآن"، پژوهشنامه اسلامی زنان‌ و‌ خانواده، دوره 3، شماره 2، صص 27-9.
    • الهی، حسن، (1393)، "حیات طیبه در قرآن و روایات و شاخصه‌های آن"، پایان نامه کارشناسی ارشد، علوم حدیث، دانشکده اصول الدین.
    • باقری، خسرو، (1388). درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران، جلد اول، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
    • ترک‌زاده، جعفر، (1388)، "روش پژوهش فرایند چرخه‌ای تحلیل، روشی برای گردآوری، تحلیل و استنتاج از داده‌های کیفی پُربُعد در مسیر توسعة دانش مدیریت اسلامی"، روش شناسی علوم انسانی، دوره 15، شماره 61، صص 142-123.
    • جعفری، محمد تقی، ( ١٣٨٧)، حیات معقول، تهران، مؤسسه تدوین و نشر آثار استاد علامه.
    • چراغی، صدیقه، (1390)، "بررسی تطبیقی آراء علامه جعفری و آیت الله جوادی آملی در خصوص حیات طیبه و جنبه­های تربیتی آن"، پایان نامه کارشناسی ارشد، علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا.
    • حاجی صادقی، عبدالله؛ بخشیان، ابوالقاسم، (1393)، "مفهوم شناسی و حقیقت یابی حیات طیبه از منظر قرآن"، انسان پژوهی دینی، دوره 11، شماره 31، صص185-165.
    • حاجی علیان، نیره؛ کیخا، احمد، (1396)، "تبیین چیستی و چرایی حیات طیبه در اسلام"، سومین کنفرانس توانمندسازی جامعه در حوزه علوم انسانی و مطالعات مدیریت، تهران، مرکز توانمندسازی مهارتهای فرهنگی و اجتماعی جامعه.
    • حسینی مطلق، سید مرتضی؛ میر دریکوندی، رحیم، (1397)، "ویژگی­های زندگی مطلوب در روان­شناسی مثبت و مقایسه آن با زندگی مطلوب در منابع اسلامی"، پژوهش­های اخلاقی، دوره 8، شماره 3، صص40-27.
    • حیدری، محمدحسین، (1385)، "سیری در آراء تربیتی علامه محمدتقی جعفری"، ماهنامه معرفت، دوره 5، شماره 104، صص 90-83.
    • خارستانی اسماعیل، سیفی فاطمه، (1398)، "جایگاه خانواده در سبک زندگی اسلامی و ایجاد حیات طیبه از منظر قرآن کریم"، سفینه، دوره 16، شماره 64، صص120-89.
    • خدایار، دادخدا، (1393)، "تأثیر اعمال صالح در زندگی معنوی از دیدگاه قرآن"، اخلاق پزشکی، دوره 7، شماره 27، صص52-11.
    • داستانپور، طیبه، (1385)، "تبیین معرفت شناختی نظریه حیات معقول علامه محمد تقی جعفری و دلالتهای آن برای تعلیم و تربیت (با تاکید بر اهداف، اصول و روشها)"، پایان نامه کارشناسی ارشد، تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه تربیت مدرس.
    • درخشه، جلال؛ تبشیری، حمیدرضا، (1399)، "مؤلفه­های «حیات طیّبه» در اندیشه سیاسی نوصدرائیان با تأکید بر آراء علّامه طباطبایی و شهید مطهّری"، نشریه علمی-پژهشی دانش سیاسی، دوره 16، شماره 1، صص 144-117.
    • دیسناد، فرخنده، (1388)، "بررسی و تبیین مقایسه ای حیات طیبه از دیدگاه قرآن کریم با آرمانشهر لیبرالیسم و اهداف تربیتی آنها"، پایان نامه کارشناسی ارشد. تعلیم و تربیت اسلامی، دانشگاه الزهراء.
    • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1411ق)، معجم مفردات الفاظ القرآن، بیروت، انتشارات دارالعلم.
    • رجب نژاد، محمدرضا؛ حاجی، یحیی؛ طالب، امیرمهدی؛ رجب نژاد، سعید، (1391)، "بررسی سبک زندگی اسلامی از منظر حیات طیبه در قرآن"، نشریه علمی پژوهشی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، دوره 1، شماره 1، صص 26-9.
    • روحی برندق، کاوس؛ حاجی خانی، علی؛ بیدسرخی، علی، (1396)، "چیستی و مختصات روح ‌الایمان در قرآن و حدیث با تأکید بر دیدگاه علّامه طباطبایی"، علوم قرآن و حدیث، دوره 1، شماره 49، صص122-101.
    • زارعی، امیرحسین، (۱۳۸۹)،“بررسی ابعاد فردی و اجتماعی حیات طیبه از دیدگاه اسلام”، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی.
    • سماوی، رقیه، (1393)، "فلسفه وجوی حیات طیبه و مختصات تربیتی آن (هدف، محتوا، روش) از دیدگاه اسلام"، پایان نامه کارشناسی ارشد، تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
    • سیدطاهرالدینی، سیدعلی؛ ایزدی، مهشید؛ وکیلی، نجمه، (1398)، "ایضاح خوانش قرآنی قناعت به عنوان عاملیت بهم‌تنیدگی حیات طیبه در نهج البلاغه"، فصلنامه مطالعات قرآنی، دوره 10، شماره 40، صص 109-93.
    • شیر اسدی، زهرا (1389)، "بررسی و تبیین حیات طیبه در نهج البلاغه"، پایان نامه کارشناسی ارشد، تعلیم و تربیت اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی.
    • صادق زاده قمصری، علیرضا، (1397)، "زندگی مطلوب یا حیات طیبه"، رشد معلم، دوره 37، شماره 2، صص 5-3.
    • صادق زاده قمصری، علیرضا و دیگران، (1390)، مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران، تهران، شورای عالی انقلاب فرهنگی.
    • صادقی مقدم، محمد حسن و دیگران، (1387)، مجموعه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، تهران، انتشارات دبیرخانه شورای انقلاب فرهنگی.
    • طباطبایی، ریحانه؛ پرچم، اعظم، (1392)، "حیات طیبه، حیاتی اخلاقی در راستای مظهریت صفات الهی"، معرفت، دوره 22، شماره 187، صص 28-13.
    • طباطبایی، سید محمدحسین، (1388)، بررسی­های اسلامی، جلد دوم، چاپ دوم، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
    • علی اکبری، حسن، (1384)، " نسبت حیات طیبه و توسعه دینی"، نشریه راهبرد توسعه، دوره 1، شماره 2، صص80-65.
    • فراهیدی، خلیل بن احمد، (1410)، العین، قم، انتشارات هجرت.
    • قربانی، اکبر، (1392)، "چیستی حیات طیّبه، ابعاد و پیامدهای اجتماعی آن از دیدگاه اندیشمندان مسلمان"، پایان نامه کارشناسی ارشد. مبانی نظری اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام.
    • کاویانی، صدیقه، (1398)، "تبیین مبانی زیبایی شناختی حیات طیبه با تکیه بر آیات"، فصلنامه علمی ـ ترویجی اخلاق، دوره 15، شماره 35، صص 34-11.
    • مشمول حاجی آقا، محمدرضا؛ فرمیهنی فراهانی، محسن؛ فروزش، سینا، (1398)، "تبیین نابرخورداری های معنوی (بر گرفته از آموزه های تربیت عرفانی اسلامی) در تربیت و مواجهه با نیاز متربی از دیدگاه مولانا در راستای تحقق حیات طیبه"، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، دوره 12، شماره 3، صص 178-143.
    • مصطفوی، حسن، (1360)، التحقیق فی الکلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    • مظاهرى سیف، حمیدرضا، (1385)، "حیات طیّبه از دیدگاه قرآن کریم"، ماهنامه معرفت، دوره 15، شماره 10، صص 25-11.
    • مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، ( 1384)، تفسیرنمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
    • نباتی، صبیحه؛ کرمانی، طوبی، (1396)،"امّت واحده، تفکر سیستمی الاهی برای تحقق حیات طیبه"، پژوهشنامه مذاهب اسلامی، دوره 4، شماره 8، صص22-5.
    • Donmoyer, R, (2001), “Paradigm Talk Reconsidered”, V. Richardson (ed), Handbook of Research on Teaching, Fourth Edition, pp. 174-197, Washington DC, American Educational Reseach Association.
    • Glaser, B; Strauss, A. (1997), The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research, Chicago, Aldine.
    • Guba, E; Lincoln, Y. (1989), Effective Evaluation: Improving the Usefulness of Evaluation Results Through Responsive and Naturalistic Approaches, San Francisco, Jessey- Bass.
    • Sarantakos, S. (1998), Socila Research, Second Edition, London, Mac Millan Press Ltd