نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیئت علمی گروه فلسفه وحکمت اسلامی
2 دانشجوی دکتری فلسفه دین دانشگاه پیام نور تهران
چکیده
این پژوهش معنا و کارکرد عقل را از دیدگاه ملاصدرا و مهدی حائری یزدی، دو شارح بزرگ کتاب اصول کافی مورد بررسی قرار می دهد. تحلیل معنای عقل از منظر دو فیلسوف که از نظر زمانی سه قرن فاصله دارند، از اهمیت این پژوهش حکایت دارد. با وجود سه قرن اختلاف زمان بین این دو فیلسوف، نقاط مشترک فراوانی بین آراء آنها یافت می شود. همچنین اختلاف نظرهایی در بررسی مفهوم عقل در روایات اصول کافی در میان آنها وجود دارد. در این نوشتار سعی شده است تا با روش توصیفی-تحلیلی مراد و مقصود از عقل در احادیث کتاب اصول کافی را مورد کنکاش و بررسی قرار دهیم، دیدگاه حائری گاهی با ملاصدرا هم سو است و آن را تائید می کند و گاهی مخالف است و آن را رد می نماید. آن دو اندیشمند در معانی برخی اصطلاحات حدیث اول (مانند استنطاق ،اقبال و ادبار و ...) اختلافاتی داشتند که هرکدام تفسیری ارائه دادند. در حدیث دوم حائری با تعریف و آوردن مثال نظر ملاصدرا را تائید می کند ولی در رابطه با اختیار انسان نسبت به خصلت های سه گانه نظرات ملاصدرا و علامه مجلسی را به چالش کشیده و رابطه منطقی و فلسفی بین عقل ، حیا و دین برقرار کرده است. و در حدیث سوم حائری نظر ملاصدرا که دین را به معروف و طاعات معنا کرد، رد کرده و بر این عقیده است که معنی حقیقی دین عبارت از عمل به معروف نبوده بلکه مراد از آن التزام به یک سری از قوانین است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Explaining the meaning of reason from the perspective of Mulla Sadra and Haeri Yazdi based on sufficient principles
نویسندگان [English]
- Rohollah Adineh 1
- samaneh shahroodi 2
1 Assistant Professor Islamic Philosophy and Cognition
2 PhD student in philosophy of religion and university lecturer
چکیده [English]
This study examines the meaning and function of reason from the point of view of Mulla Sadra and Mehdi Haeri Yazdi, the two great exponents of the Book of Sufficient Principles. Analyzing the meaning of reason from the perspective of two philosophers who are three centuries apart, indicates the importance of this study. Despite the three centuries of time difference between the two philosophers, there are many commonalities between their views. There are also disagreements about examining the concept of reason in the narratives of sufficient principles among them. In this article, we have tried to study the meaning and purpose of reason in the hadiths of reason and ignorance in the Book of Sufficient Principles. Her view is different and relatively new in jurisprudential and narrative form. Haeri's view is sometimes in line with Mulla Sadra's, and sometimes it is opposed and sometimes rejected. Finally, we explain and compare Mulla Sadra and Haeri Yazdi on this issue
کلیدواژه‌ها [English]
- Mulla Sadra
- Haeri Yazdi
- Wisdom
- ignorance
- sufficient principles
قرآن کریم
- ابن سینا، حسین بن عبدالله، (1403ق)، الاشارات و التنبیهات، شرح نصیرالدین طوسی، تهران، دفتر نشر الکتاب.
- ابن اثیر، مبارک بن محمد، (1367)، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، ج 3، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
- آزاد پرور، مهدی، (1398)، «بررسی عقل از دیدگاه ملاصدرا و میرزا مهدی اصفهانی»، آینه معرفت،دوره 19، شماره 4، صص 18-1.
- ایازی، محمدعلی، (1387)، کافی شناسی، قم، انتشارات دارالحدیث.
- حائری یزدی، مهدی، (1391)، شرح اصول کافی(کتاب عقل و جهل و کتاب توحید)، ترجمه: علی پویان، تهران، انتشارات حکمت.
- حائری یزدی، مهدی، (1394)، کاوشهای عقل نظری، تهران، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
- حائری یزدی، مهدی، (1384)، الف: کاوشهای عقل عملی، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
- حائری یزدی، مهدی، (1384)، ب: جستارهای فلسفی، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
- حائری یزدی، مهدی، (1999م)، حکمت و حکومت، تهران، انتشارات شادی.
- خوانساری، محمد، (1373)، منطق صوری، چاپ هفتم، تهران، انتشارات آگاه.
- طباطبایی، سید محمد حسین، (1374)، ت‍ف‍س‍ی‍ر ال‍م‍ی‍زان، ج 2، قم ، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی .
- فائز، قاسم؛ خدامی پور، اعظم؛ رضوی، سید محمد، (1399)، «روش های فقه الحدیثی ملاصدرا در شرح اصول کافی»، مجله عقل و دین، دوره 12، شماره 22، صفحه 162-143.
- کلینی رازی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، (1366)، اصول کافی،ترجمه: سید جواد مصطفوی، ج 1، تهران، کتاب فروشی علمیه اسلامیه.
- مجلسی، محمدباقر، (1363)، مرآه العقول، کتاب العقل والجهل، ج 1، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
- ملاصدرا، محمدبن ابراهیم، (1383)، حکمت متعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. ج 1و 5، قم، انتشارات مولی
- ________________________، (1366)، شرح اصول کافی، ج1، تصحیح: محمد خواجوی، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- ______________________، (1375)، مجموعه رسائل فلسفی، تصحیح و تعلیق: حامد ناجی،تهران، انتشارات بنیاد حکمت صدرا.
- _______________________، (1981)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. ج 8، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
- مطهری، مرتضی، (1389)، مجموعه‌آثاراستادشهیدمطهرى، ج 6، تهران، انتشارات صدرا.
- مظفر ، محمدرضا، (1384)، اصول الفقه، تحقیق: عباس علی زارعی سبزواری، قم، بوستان کتاب
)