نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس

2 استادیارگروه معارف اسلامی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی هرمزگان، بندرعباس

3 مدرس و مدیر گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان

چکیده

 پرسش از معنای زندگی قابل تحلیل به چند سؤل عمده است: اول اینکه آیا زندگی معنا دار است و در صورت معناداری، معنای آن ذاتی است؟ در صورت پاسخ مثبت، معنای ذاتی زندگی چیست؟ اما در صورت پاسخ منفی، آیا اموری از سنخ ارزش یا هدف وجود دارند تا به واسطه آنها بتوان زندگی فاقد معنا را معنا دار نمود؟ عمده تکاپوی خداباوران، موحدین و غیر موحدین دیندار و فیلسوفان و غیر فیلسوفان به یکی از این وجوه اختصاص یافته است. در مقاله حاضر امور نامطلوب این­جهانی به دو قسم دردها و رنج ها تفکیک شده است. رنج ها نیز خود به دو قسم رنج های اولیه قابل علاج و رنج های ثانویه غیر قابل علاج تقسیم می شوند. رنج های اولیه مشتمل بر دو نوع رنج های روانشناختی سهل العلاج و رنج های فلسفی صعب العلاج هستند. رنج های اولیه، شرط لازم تحقق رنج های ثانویه ممتنع العلاج هستند. رنج های ثانویه همان رنج هایی هستند که مسئله بی معنایی و پوچی زندگی را به وجود می آورند. بر این اساس اگر شخصی که دچار رنج های ممکن العلاج شده، نتواند به نحو شایسته ای چرایی وجود این گونه رنج ها در زندگی بشر و رنج کشیدن خویش را تحلیل و تبیین نماید، آنگاه رنج های سهمگین و ممتنع العلاج ظهور و بروز خواهند یافت. این رنج ها نتایجی چون پوچ گرایی، احساس ناامیدی و افسردگی و جبر مطلق، بی معنا انگاری زندگی، خودکشی، کفر و الحاد را در پی دارند.

تازه های تحقیق

3- نتیجه گیری

پرسش اصلی در مسئله معنای زندگی این است که آیا زندگی انسان با رنج ها و لذت هایش به صورت ذاتی و کلی دارای معنای خاصی است یا خیر؟ تا قبل از مدرنیسم اکثر انسان ها در مواجهه با این پرسش وجودی، برای زندگی معنای ذاتی از نوع هدف های درونی یا بیرونی قائل بودند. اما انسان دوره جدید و تاحدی معاصر آری گویی به زندگی برایش دشوار شده است. باید گفت به صورت کلی برای منکرین متافیزیک، خداناباوران، قائلان به وحدت وجود و معتقدین به الهیات سلبی افراطی دشوار خواهد بود تا معنای ذاتی و کلی برای زندگی انسان در نظر بگیرند. مهمترین معضل کسانی که منکر معنای ذاتی زندگی هستند، مواجهه ناگزیر با مسئله پوچی و بی معنای زندگی است لذا عمده ایشان از جمله فیلسوفان و فیزیکدانان معاصر تلاش داشته اند تا زندگی بی معنا را به گونه ای خودبنیان و جعلی، ارزشمند یا هدفمند سازند. به نظر می رسد در تحلیل منطقی مسئله بی معنایی زندگی، مقوله رنج های اولیه روانشناختی و فلسفی و نوع مواجهه با آنها در معنا بخشی به زندگی بسیار تاثیر گذار است. ضمن تفکیک رنج ها به رنج های روانشناختی و فلسفی و رنج های ثانویه مشخص می شود اگر انسان در مواجهه با رنج های اولیه نتواند تحلیل و تبیین موجهی از چرایی رنج کشیدنش به دست آورد؛ رنج های اولیه در ساحتی عمیق تر و جانکاه تر به صورت رنج های ثانویه ممتنع العلاج بروز خواهند یافت و بروز این رنج ها، قرین بی معنا انگاری زندگی و پوچ انگاری ارزش ها خواهد بود.در مواجهه با چرایی وجود رنج ها در زندگی انسان، تحلیل ها و تلاش های مختلفی وجود دارد: از جمله سازنده و مبارک دانستن رنج ها، دفع رنج ها به واسطه نطلبیدن مطلوب های این­جهانی و یا تلاش برای کاهش و رفع علل به وجود آورنده رنج ها یا دلایل و نشانه های رنج های اولیه انسان. این نوشتار معتقد است هر یک از این راهکارها با وجود ویژگی های مثبت و کاربردی ای که در آنها وجود دارد، اما به صورت کلی هیچ یک به تنهایی نمی توانند این وظیفه را انجام دهند؛ زیرا اصولا حتی با نگاه توحیدی نیز نمی توان تمام رنج ها را سازنده دانست؛ مانند رنج ناشی از ظلم مستکبران. همچنین نطلبیدن و نخواستن خواسته های منطبق با نیازهای معقول انسان در این جهان، خود رنجی مضاعف است؛ یا اینکه رفع علل به وجود آورنده برخی از اقسام رنج ها، اساساً ناممکن به نظر می رسد. رفع نشانه های رنج ها، نگرشی درمانگرانه است تا پیشگیرانه و به فرض توفیق نیز اثرات آن موقتی و به صورت تسکینی می باشد. بر این اساس تلفیقی از این راهکارها با محوریت برکت بخشی و سازنده دانستن رنج های اولیه می تواند توصیه این نوشتار تلقی گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Meaning of life and its Relation to Human Suffering

نویسندگان [English]

  • Farugh Tooli 1
  • Mohammad Nejati 2
  • Abbas Taghavi 3

1 Assistant Professor at the department of Islamic knowledge, the faculty of medicine, Hormozgan university of medical sciences

2 Assistant Professor at the department of Islamic knowledge, Hormozgan university of medical sciences

3 teacher (and the head of ) at the department of Islamic knowledge, Hormozgan university of medical sciences

چکیده [English]

 The problem of the meaning of life can be divided into several main questions: First: Does life has meaning, and if it has meaning, is its meaning intrinsic? If so, what is the intrinsic meaning of life? If not, are there any virtues or goals by which meaningless life can become meaningful? Theists, monotheists, religious non-monotheists, philosophers and non-philosophers have mainly had one of these two viewpoints. In this article, the undesirable affairs of this world are divided into two types: pains and suffering. Sufferings are also divided into two types: curable primary sufferings, and incurable secondary sufferings. Primary suffering can be of easily-curable psychological suffering or a difficult-to-cure philosophical one. Primary sufferings are necessary condition for the occurrence of the secondary sufferings. The secondary sufferings are the very ones which create the problem of meaninglessness and absurdity of life. Accordingly, in case the person enduring the curable sufferings is unable to acceptably understand and analyze the reason for the existence of these sufferings and why he suffers in life, intense and hard-to-cure sufferings will occur.  These sufferings lead to consequences such as absurdity, feelings of hopelessness, depression and absolute predestination, meaninglessness of life, suicide, and atheism.
 


Faroogh Touli[1]\ Mohammad Nejati[2]\ Seyed Abbas Taghavi[3]
 



[1] - Assistant Professor at the department of Islamic knowledge, the faculty of medicine, Hormozgan university of medical sciences.                 moslem.salehizadeh@yahoo.com


[2] - Assistant Professor at the department of Islamic knowledge, Hormozgan university of medical sciences (Corresponding Author),                 Mohammad.nejati699@hums.ac.ir


[3] - teacher (and the head of ) at the department of Islamic knowledge, Hormozgan university of medical sciences.                                                                        Mokhtari.ar@gmail.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Primary suffering
  • Secondary suffering
  • Psychological suffering
  • philosophic suffering
  • meaninglessness of life
  1. قرآن مجید

    نهج البلاغه

    1. برنز، امیلی، (1358)، مارکسیسم چیست، ترجمه: محمد تقی صالحی، تهران، کتابخانه فروردین.
    2. بهار، مهرداد، (1388)، ادیان آسیایی، تهران، نشر چشمه.
    3. بیات، محمد رضا، (1393)، دین و معنای زندگی در فلسفه تحلیلی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
    4. پوپر، کارل ریموند، (1350)، فقر تاریخیگری، ترجمه: احمد آرام، تهران، خوارزمی.
    5. جهانشاهی، محسن، (1384)، "نانوبیو تکنولوژی و افزایش طول عمر"، خبرنامه انجمن بیوتکنولوژی ایران، شماره 11، صص35-41.
    6. داستایوفسکی، فئودور، (1393)، دفتر یادداشت های یک نویسنده، ترجمه: ابراهیم یونسی، تهران، انتشارات معین.
    7. زرین کوب، عبدالحسین، (1390)، جستجو در تصوف ایران، تهران، انتشارات امیر کبیر.
    8. سارتر، ژان پل، (1386)، اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمه: مصطفی رحیمی، تهران، نیلوفر.
    9. سینگر، پیتر، مارکس، (1379)، ترجمه: محمداسکندری، تهران، طرح نو.
    10. طباطبائی، محمدحسین، (1370)، المیزان، ترجمه: سید محمد باقر موسوی همدانی، تهران، انتشارات محمدی.
    11. علیزمانی، امیر عباس، (1386)، "معنای معنای زندگی"،  نامه حکمت، سال پنجم، شماره یک.
    12. کاپلستون، فردریک، (1398)، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه: داریوش آشوری، تهران، سروش.
    13. کتاب مقدس، انجمن پخش کتب مقدسه، 1975م.
    14. کشفی، عبدالرسول، (1386)، "تحلیلی فلسفی از رنج روانشناختی بیماران در آستانه مرگ و جایگاه آن در اخلاق پزشکی"، فصلنامه دیابت و لیپید ایران، صص37-45.
    15. کیرکگارد، سورن، (1384)، ترس و لرز، ترجمه: عبدالکریم رشیدیان، تهران، نشر نی.
    16. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، (1403م)، بحار الأنوار، ‏ بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
    17. مک کواری، جان، (1377)، فلسفه های وجودی، ترجمه: محمد سعید حنایی کاشانی، تهران، هرمس.
    18. ملاصدرا، (1382)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح و مقدمه: مصطفی محقق  داماد، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
    19. مولوی، جلال الدین محمد بن محمد، (1382)، مثنوی معنوی، به کوشش رینولی نیکلسون، تهران، هرمس.
    20. ناس، جان بی،(1345)، تاریخ جامع ادیان از آغاز تا به امروز، ترجمه: علی اصغر حکمت، تهران، پیروز.
    21. نصری، عبدالله، (پاییز 1395)، "تحلیل معنا در معنای زندگی"،  ذهن، شماره 67، صص103-122.
    22. نیچه، فردریش، (1387)، فراسوی نیک و بد، ترجمه: داریوش آشوری، تهران، خوارزمی.
      1. Elster. J. , (1985),  studies in Marxism and social theory, making sense of Marx,  Cambridge university Press.
      2. James. William, (1907( , “Pragmatism’s Conception of Truth”, The Journal of Philosophy, Psychology and Scientific Methods, Volume 4.
      3.  Mientka, Matthew, (Sep 2013), “digital immortality for the human” medical daily.
      4. -Stanford encyclopedia of philosophy, the definition of death, August 2016, http: //Plato. Stanford. Edu/entries/death-definition/
      5. the guardian, 2050 - and immortality is within our grasp, May 2005.
      6. Weijers, Dan, (2014), "Optimistic Naturalism: Scientific Advancement and the Meaning of Life,Sophia, 53(1), 1–18