نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 .دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی دانشگاه قم nameyenow@gmail.com
2 استادیار گروه فلسفه وکلام اسلامی دانشگاه قم
3 دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه قم
چکیده
در مقاله حاضر برهان وجودی و برهان صدیقین به این دلیل مورد بررسی مقایسه ای قرار می گیرند که هریک نظرگاه مابعدالطبیعی خاصی (اصالت ایده و اصالت وجود) را نمایندگی می کنند. فرض بر این است که با لحاظ این نمایندگی تصور صحیح تری از نسبت میان این دو برهان حاصل می شود. با توجه به ابتنای برهان وجودی بر اصالت ایده، و با توجه به تحول بنیادین اصالت ایده در دوران جدید نسبت به پیش از آن، تقریری که از این برهان در دو دوره ی مذکور ارائه می شود متفاوت خواهد بود و بر این اساس نمی توان غایات واحدی را به هردو تقریر از برهان وجودی نسبت داد. از این رو در بررسی مقایسه ای میان برهان صدیقین و برهان وجودی لحاظ این نکته ضروری است. طرح دو تقریر متفاوت از برهان وجودی به ما کمک میکند تا نحوه تناظر و تباعد میان این دو برهان را بهتر به فهم آوریم و همچنین فهم بهتری از بنیانهای مابعدالطبیعی برهان وجودی پیدا کنیم. بر این اساس تباعد میان برهان وجودی با تقریر آنسلمی و تقریر هگلی آشکار خواهد شد و همچنین به تناظر برهان صدیقین با برهان وجودی آنسلمی و تباعد آن با برهان وجودی هگلی پی خواهیم برد.
تازه های تحقیق
) نتیجه گیری
آنچه در بررسی مقایسهای برهان وجودی به روایت هگل، و برهان صدیقین به روایت صدرالمتألهین، در نگاه نخست مورد توجه قرار میگیرد، مبادی متفاوت این دو برهان است. همانطور که در مباحث فوق نیز روشن گردید، ماهیت برهان وجودی بررسی مفهوم خداوند از جهت نسبت آن با وجود او است که با بررسی کیفیت این مفهوم، منشأ آن بهمثابهی حقیقتی ورای ذهن بشر، و غایتی که تأمین میکند، تصدیق واقعیت خداوند حاصل میگردد. تقریر آنسلمی از برهان وجودی مقتضی پذیرش این است که هر دانشی به ذات مطلق حاصل ایمان، طلب مؤمن، و اشراق الهی است و فرایندی برای صیرورت انسان در جهت بازگشت به ذات مطلق با یک جهتگیری عمودی است. دلیل این امر باور به تقدم ذهن الهی بهمثابهی جایگاه مثل بر فاعل شناسای انسانی، و غایت بودن برای آن است.
در برهان صدیقین، نقطهی آغاز حقیقت وجود است و ذهن و محتوای آن نیز بر حسب وجود تعریف میشوند. در اینجا نیز کیفیت طی طریق در فرایند برهان متضمن یک جهتگیری عمودی برای صیرورت انسان است. در این مورد میتوان چنین نتیجه گرفت که علیرغم تفاوت مبادی در برهان وجودی آنسلمی و برهان صدیقین، نسبت تناظر میان برهان وجودی با تقریر آنسلم و برهان صدیقین برقرار است، زیرا هر دو مورد ناظر به حصول غایاتی متناظر است.
بر خلاف برهان وجودی آنسلم، مفهوم خداوند در برهان وجودی هگل صرفاً کیفیتی درونباشنده دارد و تمامیتی تلقی میشود که عقل را در فرایند خودپروری خویش آن را فعال میسازد و به آن حیات میبخشد. این حیات فرایند تکاملی است که به بشریت در مجموع تعلق دارد و هیچیک از افراد انسانی بهتنهایی قادر به وصول به مقام شهود حق نیستند. در این تقریر مطلق امری از پیش محقق نیست، بلکه امری رو به تحقق است که در سیر خویش در تاریخ به غایت خویش نزدیک میشود و بر این اساس جهتگیری صیرورت بشری در اینجا تاریخی و بنابراین افقی است. ازاین رو نمیتوان میان برهان وجودی با تقریر هگلی، و برهان وجودی با تقریر آنسلم غایتی متناظر در نظر گرفت و از آنجا که چنین استنباط شد که برهان وجودی آنسلمی و برهان صدیقین متناظرند، میتوان نتیجه گرفت که برهان وجودی هگلی با برهان صدیقین غایاتی متناظر ندارند و از همهی این موارد میتوان حکم به تناظر میان فلسفهی آنسلم و اصالت ایده مسیحی با حکمت صدرایی، و عدم تناظر میان این دو با فلسفهی هگل داد
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Comparative review of thological requirements of Hegel ontological argument with sadra seddiqin argument
نویسندگان [English]
- Ahmad Ghotby 1
- Hbibollah Danesh Shahraki 2
- Farah Ramin 3
1 .Ph.D student of philosophy of Qom University. nameyenow@gmail.com
2 . Assistant Professor of philosophy and theology of Qom University. mr.dehghan91@yahoo.com
چکیده [English]
In this paper, we compare between Ontological Argument and Seddiqin Argument and we assume that these Arguments represent two metaphysical point of view (Idealism and Originality of Being) and we assume that with regarding this representation, we can thought on these argument in more correct way. In our view, Ontological Argument is based on Idealism, and Idealism gone a fundamental change from premodern to modern period, for this reason, Ontological argument gone a fundamental change and this change entails to fundamental different in the sense of final consequence of this argument and by this reason, it is necessary that we regard this difference. Given that Presentation of two readings of ontological argument, we can find which reading of ontological argument Correspondence with seddiqin argument and which one diverge from it. Meanwhile, Given that different bases in Ontological Argument and Seddiqin Argument, we can obtain a more correct understand of metaphysical background of Ontological argument.
کلیدواژه‌ها [English]
- Keywords: Idealism
- Originality of Being
- Seddiqin Argument
- Ontological Argument
- Becoming
- Absolute
- صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم،(1981)، الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة (با حاشیه علامه طباطبائى)، 9جلد، دار إحیاء التراث العربی - بیروت، چاپ: سوم. .
- ---------------، (1360)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة،جلد 1، مرکز نشر دانشگاهى، چاپ: دوم. .
- --------------، (1360)، اسرار الآیات ( تحقیق خواجوى )، 1جلد، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلامی، تهران، چاپ: اول.
- طباطباِیی، محمد حسین،(1367)، نهایة الحکمه، انتشارات الزهراء، تهران. .
- عبودیت، عبدالرسول،(1390)، خطوط کلی حکمت متعالیه، سمت، و مؤسسهی آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- --------------------- ، (1386)، تقریری از برهان صدیقین، مجلهی معارف عقلی، تابستان، شمارهی 6.
- کاپلستون، فردریک، (1368)، تاریخ فلسفه، جلد 1، ترجمهی سیدجلالالدین مجتبوی، انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش.
- ----------------،(1382)، جلد 7، ترجمهی داریوش آشوری، انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش.
- مطهری، مرتضی،(1369)، شرح منظومه، انتشارات حکمت، چاپ چهارم.
- منزه، مهدی و کاوندی، سحر،(1396)، ملاصدرا؛ وحدت تشکیکی یا وحدت شخصی، دوفصلنامهی علمیپژوهشی حکمت صدرایی، سال پنجم، شمارهی دوم، بهار و تابستان.
- هگل، گئورگ ویلهلم فردریش، (1356)، عقل در تاریخ، حمید عنایت، چاپ اوّل، مؤسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف.
منابع لاتین
- Anselm, Saint, (2017), Archbishop of Canterbury, Basic writings, edited and translated by Thomas Williams, Hackett Publishing Company, Inc, www.hackettpublishing.com.
- Hegel, Georg Wilhelm Friedrich, (2001), The Philosophy of History, With Prefaces by Charles Hegel and the Translator, J. Sibree, M.A, Batoche Books, Kitchener, Ontario, Canada.
- ---------------, (1990), Lectures on The History of Philosophy, VolumeIII, Edited by Robert F. Brown, Translated by R. F. Brown and J. M. Stewart, University OF California Press, Berkeley, Los Angeles, Oxford.
- --------------, (1985), Lectures On The Philosophy of Religion, Together With Work On The Proofs Of The Existence Of God, The Translation Editet By The Rev. E. B. Spiers, B D, Vol. III, London, Kegan Paul, Trench, & Co LTD, 1895.
- --------------, (2014), The Phenomenology of Mind, eBooks@Adelaide, The University of Adelaide Library, University of Adelaide, South Australia.
- ---------,(1991), Elements of the Philosophy of Right edited by Allen W. Wood, translated by H. B. Nisbet, Cambridge University Press.
- Hymers, John Hymers, (2017), From Illumination to Science (and Back Again): The ontological arguments of St. Anselm and Hegel, European Centre for Ethics, Deberiotstraat, Belgium
- Lauer, Quentin, (1982), Hegel's Concept of God, State University of New York Press.
- Weiss, Frederick G, (2017), Beyond Epistemology, New Studies IN The Philosophy of Hegel, Martinus Nijhoff, The Hague, 1974.
- https://www.britannica.com/topic/idealism
- Isaiah
)