نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشگاه معارف اسلامی،قم، گروه مبانی نظری اسلام
چکیده
مسئله علم دینی در دهه‌های اخیر در میان محققان و پژوهشگران داخلی موافقان و مخالفانی داشته است. در میان موافقان نیز نظر یکسانی وجود ندارد. در این بین می‌توان به دو رهیافت علم دینی در متن فرهنگ، سنت و تمدن اسلامی و علم دینی شمول‌گرای عقل و نقل‌محور اشاره کرد. اگرچه بین این دو دیدگاه اشتراکاتی وجود دارد؛ اما مبانی و مؤلفه‌ها و نتایج هریک متفاوت از دیگری است. دیدگاه اول علم دینی را بازگشت به سنت و تمدن اسلامی در اعصار گذشته می‌داند و احیاء آن تمدن را در واقع احیاء علم دینی می‌داند. این دیدگاه علوم جدید غربی را یکسره در تعارض با جهان‌بینی اسلامی دانسته و بر این باور است که کارآیی خاصی در تمدن نوین اسلامی نخواهند داشت. دیدگاه دوم بر این باور تأکید دارد که علم دینی از عناصر کلیدی تمدن نوین اسلامی خواهد بود. علوم جدید غربی نیز در این تمدن کارآیی خواهند داشت. نظرگاه اخیر با تعمیم حجیت عقل از عقل تجریدی به نیمه تجریدی، بر داده‌های تجربی هم مهر تأیید زده و برای آن اعتبار قائل می‌شود. یافته اصلی تحقیق آن است که بنابر رویکرد اول، علم دینی ظرفیت محدودی در تمدن نوین اسلامی خواهد داشت؛ چراکه علوم جدید غربی در تعارض با دین اسلام است. اما در رویکرد دوم در عین توجه به میراث گذشتگان، علوم موجود در غرب نیز در شکل‌دهی به تمدن اسلامی نقش خواهند داشت. در این تحقیق با رویکرد توصیفی، تحلیلی و تطبیقی به رهیافت هریک به علم دینی تمدن‌ساز اشاره خواهیم کرد.
تازه های تحقیق
نتیجه گیری
از میان رویکردهای مختلف علم دینی برخی از دیدگاه‌ها نسبت به سایر رهیافت‌ها ناظر به تمدن اسلامی است. در رویکردی که سردمدار آن دکتر نصر است به فرهنگ‌سازی علم قدسی با تأکید بر سنت و حکمت خالده تأکید می‌شود. در برابر، استاد جوادی آملی بر علم دینی حداکثری با توجه به جایگاه عقل و نقل دینی تأکید می‌کند. رویکرد اول مسئله احیای تمدن اسلامی را مطرح می‌کند و علوم رایج غربی را در تعارض با دین اسلام می‌داند؛ اما دربرابر رهیافت دوم همه علوم را الهی دانسته و علوم موجود غربی را از ناحیه عالم و معلوم دچار ضعف و آسیب می‌داند نه از ناحیه خود علم. با این توصیف دکتر نصر تمدن نوین اسلامی را صرفا در بازسازی مجدد و بازگشت به میراث گذشتگان می‌داند؛ اما استاد جوادی ضمن پذیرش میراث قدما، از ظرفیت‌های علوم موجود به نحو حداکثری در شکل‌دهی به تمدن اسلامی بهره می‌گیرد. آسیب‌های علم جدید غربی با نوع نگاه و نگرش تغییر خواهد یافت و دیگر نیازی به حذف علوم غربی نیست. بنابراین بر خلاف رهیافت استاد جوادی آملی، دیدگاه نصر از ظرفیت‌های بسیار محدودی در تمدن نوین اسلامی برخوردار است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Comparative Study of Ayatollah Javadi Amoli’s and Dr. Nasr’s Approaches to Civilizing Religious Science
نویسنده [English]
- abuzar rajabi
university of islamic sciences
چکیده [English]
The issue of religious science has received agreement and disagreement from domestic researchers in recent years, and those who agree do not share a single attitude either. Two approaches can be mentioned in this regard: religious science in the context of Islamic culture, tradition, and civilization and inclusivist religious science based on reason and narration. Although there are things in common between these two perspectives, they have different principles, components, and results. The first perspective regards religious science as return to Islamic tradition and civilization in earlier ages, and finds revival of that civilization equal to revival of religious science. This perspective considers novel Western science as absolutely contradictory to the Islamic worldview, and holds that it will have no particular effect on the modern Islamic civilization. The second perspective, on the other hand, is focused on the belief that religious science will be one of the key elements in the modern Islamic civilization and that novel Western science will also be effective on this civilization. By generalizing the religious validity of reason from abstract to semi-abstract reason, the latter view also approves and acknowledges empirical data. In this research, the capacity of each of these two approaches in development of the modern Islamic civilization will be mentioned with an analytical-comparative method.
[1]. Assistant professor of islamic sciences university of Qom. abuzar_rajabi@yahoo.com
کلیدواژه‌ها [English]
- Science
- Religion
- Religious Science
- Islamic Civilization
- Tradition Abdollah Javadi Amoli
- Seyyed Hossein Nasr
)