نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

محمد حسن یعقوبیان[1]
نظریه رؤیای رسولانه با روشی پدیدار شناختی و روایت شناختی بر آن است که پیامبر نه مخبر و مخاطب که به سان روایت گری است که راوی رؤیاهای خود است و قرآن به عنوان حاصل آن، خواب نامه‌ای است که بیش از تفسیر و مفسر، نیازمند تعبیر و معبر است. و بر این ادعا به برخی از ادله نقلی در وحیانی بودن رؤیاهای صادقه نبوی، توصیف شناسی روایی از متن قرآن و تشتتات و تناقضات آن استدلال می‌کند. نقد و بررسی این نظریه حاکی از آن است که ابهام مبانی تصوری در خلط مفاهیم مکاشفه، رؤیا، خیال به معنی غیر واقعی و حضرت خیال عرفانی؛ و اشکالاتی در ادله اثباتی نظیر فروکاهش گرایی، ابطال ناپذیری، دور و خوانش ناقص از متن قرآن؛ مدعی را در اثبات ادعای این نظریه یاری نمی‌رسانند. مضاف بر این که روش نظریه و کاربرد عملی آن نیز با سؤالاتی جدی روبرو است. در مقابل، توجه به تنوع عرضی اقسام وحی، روایت شناسی ناظر به متن، خرده روایت های متعدد قرآن، روایت منسجم و کلی ماتن متن و توجه به سبک خاص متن قرآن در نظر به مخاطب عام و نزول تدریجی آن، فضایی متفاوت از روایت شناسی قرآن را به تصویر می‌کشد.
 


[1] . استادیار دانشگاه معارف قرآن و عترت^ اصفهان  mohammadyaghoobian@yahoo.com

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Review and critique of supposing Quran, dream

چکیده [English]

 
 
Mohammad Hasan Yaghoubian[1]
Theory of prophetic dream by cognitive and phenomenological method believes that the prophet is not as a reporter and audience but he is the narrator that narrates his dreams and the Quran as its result is a report of sleep that requires to explanation of dream more than interpretation. And he reasons for his claim to some of the traditional arguments for suppose the prophetic veridical dreams.
devine revelation, traditional descriptology of Quran's context, and its confusions and contradictions. Review and critique of the theory shows that ambiguity of imaginational foundations in confusion of the concepts of revelation, dream, imagination and mystical imagination, and many mistakes in positive reasons such reductionist, irrefutable, circle and incomplete reading of the Quran text; don't help him for her claim. Moreover there are serious questions about the method of this theory and its practical application. In contrast, according to horizontal variety of cross-revelation, narratology on the text, multiple sub narrations of the Quran, cohesive narrative of the text, and attention to special style of the Quran's text in view to the general public and its gradual descent, show a different environment from narratology of the Quran.
 


[1] . University of Māaref-e Quran and Etrat, Esfahan, Iran.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prophetic dream
  • revelation
  • Narratology
  • interpretation
  • Explanation of dream

نتیجه

معلوم شد که نظریه رؤیای رسولانه با روش پدیدار شناختی و روایت شناختی مدعی روایت رویای رسولانه از قرآن است و از فضای رویایی آن به عنوان یک خواب نامه سخن می‌راند تا در برداشت خود ازاین کشت معرفتی، هم دغدغه های خود در سبک خاص قرآن را به آرامش دعوت کند و هم مجالی در برابر نامعتقدان منتقد بیابد و سرانجام با طرح این مدل، تصویری رازآلود و حیرت وش از دین ارائه کند که با عقلانیت مدرن تن به سازوارگی و عصریت بیشتری دهد. اما مبانی تصوری آن نیاز به خرق پیله ابهام دارند و رویکرد مبانی تصدیقی و دلایلش با چالش هایی نظیر ابطال ناپذیری، دور، و فروکاهش گرایی دست و پنجه نرم می‌کنند. روش آن نیز مسیر مورد ادعای آغازین را تا پایان ادامه نمی‌دهد. و علاوه بر این چالش های نظری به سختی تشنه کاربرد عملی مدل مورد ادعای خود است. پیشنهاد این مقاله به آن نظریه نیز، روایت شناسی ناظر به متن، دوری از فروکاهش گرایی و آمادگی برای گفتگوی متقابل بیشتر با متن و تصحیح پیش فرض های تئوریک است. گو این که مباحث روایت شناسی نوین نیز فضایی مناسب در جهت فهم قرآن در اختیار مفسران قرار می‌دهد و فرصت های معرفتی مناسبی در دل خود دارد که نباید یکسره تهدید انگاشته شود.

  1. قرآن کریم.
  2. ابن سینا. (1331). رسالة النفس. تهران: انجمن آثار ملی ایران.
  3. ابن عربی، محی الدین. (1375). فصوص الحکم. تعلیقات ابوالعلا عفیفی. چاپ سوم. انتشارات الزهرا.
  4. ـــــــــــــــ  (1431ق). الفتوحات المکیة فی معرفة الاسرار المالکیة و الملکیة. ج4. تصحیح محمد عبدالرحمن المرعشی. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  5. استیور، دان. (1384). فلسفه زبان دینی. ترجمه ابوالفضل ساجدی. قم: نشر ادیان.
  6. ایزوتسو، توشیهیکو. (1378). صوفیزم و تائوئیزم. ترجمه محمدجواد گوهری. تهران: نشر روزنه.
  7. پترسون، مایکل. (1389). عقل و اعتقاد دینی. ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی. چاپ هفتم. تهران: انتشارات طرح نو.
  8. پرینس، جرالد. (1391). روایت شناسی. ترجمه محمد شهبا. تهران: نشر مینوی خرد.
  9. رورتی، ریچارد. (1388). حقیقت پست مدرن. ترجمه محمد اصغری. تهران: نشر الهام .
  10. رضوان طلب، محمدرضا. (1371). رؤیا از نظر دین و روانشناسی. تهران: انتشارات شفق.
  11. زرکشی، محمدبن عبدالله. (1425ق). البرهان فی علوم القرآن. ج2. تعلیق مصطفی عبدالقادر عطا. بیروت: انتشارات دارالفکر.
  12. سروش، عبدالکریم. (1378). بسط تجربه نبوی. چاپ دوم. تهران: انتشارات صراط.
  13. ـــــــــــــــ  (1387). صراط های مستقیم. چاپ هشتم. تهران: انتشارات صراط.
  14. ـــــــــــــــ (1388). فربه تر از ایدئولوژی. تهران: انتشارات صراط.
  15. ـــــــــــــــ (1386). قبض و بسط تئوریک شریعت. تهران: انتشارات صراط.
  16. ـــــــــــــــ (1387). کلام محمد. مجله دفترهای سبز. سال اول. شماره سوم ص3-5 .
  17. سیوطی، عبدالرحمن. (1380). الاتقان فی علوم القرآن. تعلیق محمدسالم هاشم. ج3و4. قم: نشر فخر دین.
  18. صانعی پور، محمدحسن. (1390). مبانی تحلیل کارگفتی در قرآن کریم. تهران: نشر دانشگاه امام صادق×.
  19. مجلسی، محمدباقر. (1374). بحارالانوار. ج18. قم: دار مکتبة الاسلامیه.
  20. معرفت، محمدهادی. (1373). تناسب آیات. ترجمه عزت الله مولائی نیا. قم: نشر بنیاد معارف اسلامی.
  21. واعظی، احمد. (1389). درآمدی بر هرمنوتیک. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  22. هیک، جان. مباحثی در پلورالیزم. ترجمه عبدالرحیم گواهی.
  23. یعقوبیان، محمدحسن. (1389). چیستی وحی از دیدگاه غزالی و ملاصدرا. رساله دکتری.