نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف گرایش مبانی نظری اسلام، دانشگاه پیام نور قم
2 دانشیار دانشگاه پیام نور قم
3 دانشیار دانشگاه پیام نور
4 استادیار دانشگاه پیام نور
چکیده
یکی از مسائلی که همواره مورد نزاع بین متکلمان و فیلسوفان اسلامی و غربی بوده، مساله رابطه ایمان با عمل است. در دین اسلام، هر یک از ایمان و عمل ارزش استقلالی دارد و خود مورد نظر شارع است. کانت، در آثار خویش ایمان را امری معرفی میکند که یکسره مربوط به اخلاق و عقل عملی است و برای رسیدن به ایمان معرفت را کنار زده و دست عقل نظری را برای درک مابعدالطبیعه کوتاه میداند. در نگاه مطهری ایمان و معرفت همراه همیشگی هستند و در آثار خویش مطالبی دارد که به نقد دیدگاههای کانت دراینباره پرداخته است. این پژوهش، درپی بیان تحلیلهای مطهری بر مبانی کانت در رابطه ایمان و عمل عقلی است. روش تحقیق به صورت کتابخانهای و بررسی توصیفی-تحلیلی آثار مطهری و کانت است. از جمله نقدهای مطرح شده توسط مطهری میتوان به تعریف ناقص از ایمان و عدم توجه به اصالت ایمان اشاره کرد.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
An analysis of Martyr Motahari's Critical Approach to Kant's Foundations concerning the Relationship between Faith and Intellectual Practice
نویسندگان [English]
- Majid Tavakol[ 1
- yadollah Dadjoo[ 2
- seyed hasan bathayi 3
- ahmad falahi 4
1 Graduate of theological teaching, theoretical fundamentals of Islam from payame noor university of Qom,
2 Associate Professor of payame noor university of Qom,
3 Associate Professor of payame noor university of Qom,
4 Assistant Professor of payame noor university of Qom,
چکیده [English]
The issue of religious science has received agreement and disagreement from domestic researchers in recent years, and those who agree do not share a single attitude either. Two approaches can be mentioned in this regard: religious science in the context of Islamic culture, tradition, and civilization and inclusivist religious science based on reason and narration. Although there are things in common between these two perspectives, they have different principles, components, and results. The first perspective regards religious science as return to Islamic tradition and civilization in earlier ages, and finds revival of that civilization equal to revival of religious science. This perspective considers novel Western science as absolutely contradictory to the Islamic worldview, and holds that it will have no particular effect on the modern Islamic civilization. The second perspective, on the other hand, is focused on the belief that religious science will be one of the key elements in the modern Islamic civilization and that novel Western science will also be effective on this civilization. By generalizing the religious validity of reason from abstract to semi-abstract reason, the latter view also approves and acknowledges empirical data. In this research, the capacity of each of these two approaches in development of the modern Islamic civilization will be mentioned with an analytical-compar
کلیدواژهها [English]
- Science
- Religion
- Religious Science
- Islamic Civilization
- Tradition Abdollah Javadi Amoli
- Seyyed Hossein Nasr
-نتیجهگیری
بنابر دیدگاه شهید مطهری تعریف کانت از ایمان، تعریفی ناقص است. از نظر ایشان در رابطه ایمان و عمل عقلی، معرفت بهتنهایی برای پلزدن از ایمان به عمل کافی نیست. همچنین، دستورات عقل عملی بهتنهایی برای ایمان کافی نبوده و ضعف اراده به همراه تأثیر امیال و احساسات و خواستههای نفسانی در اعمال انسان موجب میشوند تا عمل انسان بر خلاف آگاهی و شناخت و دستورات عقل عملی او صورت گیرد. ایمان مورد نظر این مقاله بر معرفت و عمل تواما با هم تاکید میکند.
این ایمان با افزایش معرفت در عمل تأثیرگذار میشود و شناختی که موثر در عمل است را مضاعف کرده و معرفت ما را به باور قلبی و درونی میرساند. درحالیکه ارتباط معرفت و عمل در نظریه کانت، تنها ناظر به شناخت عقلانی-اخلاقی و آگاهی از خود عمل و نیکی و بدی آنها میشود و میتواند تحلیلی ناثواب از هدف بعثت انبیاء را به ما ارائه دهد.
نکته قابل توجه این است که از دیدگاه این مقاله، نظریه کانت ناشی از عدم شناخت صحیح فطرت است و انسان در همه افعال خود حتی عمل عقلی و معرفت نیز نیازمند دین است. دین از طریق وحی وجدانی و نهادینهکردن شناخت نیکیها و بدیها در فطرت انسان به جهتدهی افکار انسانی در معرفت صحیح امور از جمله ایمان دینی کمک میکند.