نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
. استادیار پژوهشگاه امام صادق(ع)
چکیده
عقل یکی از منابع مهم معرفتی در کشف حقایق دینی است که کارکرد معرفتی آن در حوزه الهیات از دیرباز نزد دین پژوهان و متکلمان از اعتبار خاصی برخوردار بوده و هم اکنون نیز همچنان بر اعتبارآن تأکید می شود. اما دربین برخی از نحله های فکری-کلامی در نقش آفرینی و کارکرد معرفتی آن نکات قابل تأملی وجود دارند که می توانند شبهاتی ایجاد نمایند که باعث تردید در اعتبارکارکرد معرفتی ادراکات عقلی گردد. از این رو، این پرسش مطرح می گردد که اعتبارکارکرد معرفتی عقل در کشف حقایق دینی چیست؟ این مقاله برآن است تا با استفاده از منابع کتابخانه ای و باروش توصیفی-تحلیلی به اعتبار کارکرد معرفتی عقل با تأکید بر اندیشه شیخ مفید (ره) بپردازد و یافته این مقاله این خواهد بود که ادراک عقلی در تولید معرفت، معناگری نقل و سنجش بین حق و باطل دارای اعتبارکارکردی است. اگرچه در مواردی همچون؛ ذات خدا، جزئیات دین و امور اخروی مانند عذاب اخروی و معاد جسمانی، محدودیتهایی دارد.
[1]. استادیار پژوهشگاه امام صادق(ع) akf474@yahoo.com
تازه های تحقیق
نتیجه گیری
آنچه دراین مقاله به عنوان نتیجه گیری می توان ارائه نمود بدین شرح است:
1.دستیابی به معرفت دینی، با عقل و ادراکات عقلی میسر است. بنابر این، همانطور که وحی و نقل معتبر حجیت بخش می باشند، عقل برهانی نیز معتبر و حجت آفرین است. اما در برخی موارد اعتقادی مانند: وجود خدا، وحدانیت خداوند، نبوت عامه و مانند آن ارزش معرفتی ادراکات عقلی بر وحی مقدم است و وحی نقش ارشادی دارد.
2. ادراکات عقلی،- اعم از عقل نظری و عملی- در کنار وحی دارای اعتبار می باشند. با این وصف، انتظار اعتبارحداقلی(اشاعره و همفکران) یا حداکثری(معتزله و همفکران) از عقل ناصواب تلقی می شود.
3. ادراکات عقلی به صورت کلی حداقل در سه حوزه دارای اعتباراست: الف) اعتبار در تولید معرفت: که شامل وجود خدا(خدا وجود داد) که همان اصل الاصول است یعنی پایه و اساس بقیه اصول دین به آن برمی گردد، شناخت خدا، تشخیص توحید، عدل و دیگر صفات خداوند، نبوت عامه و دیگر مرتبطات در حوزه راهنماشناسی، اصل وجود فرجام شناسی و مانند آن، می شود. ب)اعتبار درمعناگری نقل مانند فهم درست حدیث. ج)اعتبار در سنجشگری و بازشناسی حق و باطل. اما ادراکات عقلی با صرف نظر از اعتبارکارکردهای اثباتی که دارند، ازمحدودیتهایی همچون؛ عدم ادراک ذات خداوند، عدم ادراک جزئیات دین، عدم ادراک جزئیات امور اخروی مانند عذاب قبر و همچنین عدم ادراک معاد جسمانی و مانندآن نیز برخوردار می باشند.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Validating the Epistemological Function of Intellec by Emphasis on the Viewpoint of Sheikh al-Mufid
نویسنده [English]
- Assadollah Kordfirouzjaei
Assistant Professor of Philosophy and Theology Group, Imam Sadiq Research Institute for Islamic Sciences.
چکیده [English]
Intellect is one of the important epistemological sources in discovering religious realities and its epistemological function in the field of theology has long had significance validity among theologians and those who study religion and its validity is emphasized nowadays as well. However, among some intellectual-theological groups, there are some significant points regarding its epistemological role and function than can create doubts which can lead to doubts in the validity of the epistemological functions of the intellect. Therefore, the following question is raised: What is the validity of the epistemological function of the intellect in discovering religious realities? The present article seeks to deal with the validity of the epistemological function of the intellect by emphasizing the viewpoint of Sheikh al-Mufid (RA) by using library sources and descriptive-analytical method and the fact that intellectual understandings enjoy functional validity in producing wisdom, meaning-orientedness of narration and evaluating the right and the wrong are the findings of this article. Although it has some limitations in some cases like the nature of God, details of religion and affairs related to the Hereafter like chastisement in the Hereafter and physical resurrection.
کلیدواژهها [English]
- Intellect
- Intellectual Understandings
- Wisdom
- Producing Wisdom
- Function of Intellect
- Knowledge of Religion