نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

مجید محب زاده[1]
امروزه تجربه دینی یکی از مباحث مهم فلسفه دین به شمار می‌رود. شلایرماخر مضامین کتب مقدس را در تعارض با عقل و فهم بشری دید. وی بر این مبنا گوهر و اساس دین را تجربه دینی دانست که از نظر وی تجربه دینی یعنی احساس اتکا و وابستگی مطلق و کامل به منبع و قدرتی که از جهان متمایز است. اما نظرات وی مورد انتقاد بزرگانی چون ویلیام آلستون، فویرباخ، جورج لیندبک، مک گراث و دیگران قرار گرفته است. در این تحقیق با چیستی تجربه دینی و تعاریف مختلف آن آشنا می شویم. از منظر حضرت آیت الله بهشتی: دین آگاهی از امر متعالی است و تجربه دینی راه یافتن و سرسپردگی در برابر آن امر متعالی است. ایشان تجربه دینی را برای کسی که آن را از سر می گذراند معتبر می داند و در کنار براهین عقلانی دلیلی برای اثبات باورهای دینی می داند و معتقد است که تجربه دینی ابداع غرب نیست و نباید کام جان را از این منبع فیاض محروم ساخت. به هر حال نگاه دو فیلسوف به تجربه دینی با توجه به فضای فرهنگی دنیای اسلام و مسیحیت متفاوت است زیرا مکتب اسلام بر خلاف مسیحیت به تفکر و تعقل اهمیت فراوان می دهد. در این مقاله نظرات این دو فیلسوف درباره تجربه دینی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
[1]. کارشناس ارشد فلسفه اسلامی. تاریخ دریافت: 15/6/92؛ تاریخ پذیرش: 1/11/92


majidmohebzadeh@yahoo.com

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Religious experience from the viewpoint of two philosophers

چکیده [English]

 
Majid Mohebzadeh[1]
Abstract
Nowadays, religious experience is one of the important subjects in the philosophy of religion. After doing the research we came to the conclusion that Schleier macher found the contents in the holy book in opposition to the wisdom and understanding of the human beings. According to this basis he concluded that the essence of religion is the religious experience. It seems that he has gone to extremes and the religious experience from his point of view is not a rational and conceptional experience but it is a feeling of absolute dependence and reliance on a source which is separate from the world.
But great people like Villiam Alston, Feuerbach, Gorge A.LindBeck, MCGrath and others have criticized his ideas. In this research we become familiar with the essence of the religious experience, its different forms and its various definitions.
Ayatollah dr Beheshti has the following words about the essence of the religious experience. Religion is understanding the command of the sublime and the religious experience is entering and absolute obedience of that command. Dr Beheshti believes that the religious experience is authentic for the one who experiences it and says that it is a way to prove the religious beliefs alongside with rational reasoning. He believes that the religious experience is not initiated by west and we must not deprive our souls of this generous resource. However the viewpoints of these two philosophers are different because of different cultural atmospheres of Islam and christianity, as Islam pays, a lot of attention to contemplation and pondering.
As the views of these philosophers about the religious experience have not been surveyed, this article is new and innovative. To follow the end part of the thesis can be useful especially for the university students.
 



[1] - MA in Islamic philosophy 

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious experience
  • the philosophy of religion
  • Religion
  • contemplation
  • intuition

نتیجه

در مقایسه دیدگاه این دوفیلسوف بایدبیان کرد که تجربه دینی با توجه به بستر فرهنگی و رویش آن در جهان غرب و اسلام رویکردی کاملاً متفاوت دارد. اساس دین ما را برهان و دلیل و تعقل تشکیل می دهد در صورتی که در غرب اساس دین، تجربه دینی است که بر پایه احساس استوار است نه معرفت و تعقل و تفکر. و حتی از دیدگاه شلایرماخر همیشه تجربه دینی علت باورهای دینی است (تقدم وجودی تجربه دینی بر باور دینی) در حالی که در مکتب اسلام و از دیدگاه استاد بهشتی انسان در حال انجام مناسک و عبادات ممکن است تجربه دینی را از سر بگذراند بنابراین باورهای دینی در اکثر موارد از نظر استاد بر تجربه دینی تقدم دارد.

در باب شباهت ها باید گفت که هر دو فیلسوف تجربه دینی را در اثبات باورهای دینی معتبر می دانند. البته شلایرماخر راه افراط پیموده و عقل و براهین فلسفی را نادیده انگاشته و معتقد است که آموزه های دینی را باید نفی نمود ولی استاد بهشتی در کنار تجربه دینی اهمیتی خاصی برای ادله عقلی و براهین فلسفی در اثبات باورهای دینی قائل است و توجه بیشتری به ادله عقلی و براهین فلسفی در اثبات باورهای دینی دارد. ضمن اینکه به نظر استاد، دین آگاهی از امرمتعالی است وتجربه دینی راه یافتن وسرسپردگی در برابر آن امرمتعالی است. قرآن این امر متعالی را خدا  معرفی می کند و تجربه دینی­ موجب ­آرامش انسان می گردد.

                        جان فدای تو که هم جانی و هم جانانی

                                    هر که شد خاک درت رست ز سرگردانی

پس شایسته است که کام  جان از این سرچشمه فیاض ( تجربه دینی) سیراب گردد.

 

  1. بهشتی، احمد، (1387) ، تأملات کلامی و مسائل روز، تهران: انتشارات اطلاعات.

    1. -------- (1386) ، فلسفه دین. چاپ دوم، قم: بوستان کتاب.
    2. جوادی آملی، عبدالله، (1375) ، تبیین براهین اثبات خدا، چاپ دوم، قم: مرکز نشر اسراء.
    3. دشتی، محمد، (1379) ، ترجمه نهج البلاغه، چاپ اول، قم: نشر روح.
    4. عباسی، بابک، (1391) ، تجربه دینی و چرخش هرمنوتیکی، بررسی و نقد آرای ویلیام آلستون، چاپ اول، تهران: هرمس.
    5. کاپلستون، فردریک چارلز، (1388)، تاریخ فلسفه، ترجمه داریوش آشوری، دوره 9 جلدی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی – سروش.
    6. کلینی الرازی، ابی جعفر محمدبن اسحاق، (بی تا)، اصول کافی، ترجمه سیدجواد مصطفوی، دوره 4 جلدی، جلد 1، تهران: انتشارات قائم.
    7. لین، تونی، (1380)، تاریخ تفکر مسیحی، روبرت آسریان، چاپ اول، تهران: نشر فروزان.
    8. مجلسی، محمدباقر، (بی تا)، بحارالانوار، ج2، دارالکتب الإسلامیه.