نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، واحد علوم و تحقیقات عالی تهران، گروه عرفان اسلامی.

چکیده

یکی از مسأله‎هایی که از قدیم الایام مطرح بوده است اینکه حقیقت معرفت چیست؟ چه عناصری در تعریف معرفت دخالت داشته نقش اساسی ایفا می‌کنند؟ هر گونه حکمی دربارۀ معرفت داده شود، مبتنی بر دانستن چیستی معرفت است.
چیستی معرفت را حداقل از سه زاویه می‎توان بررسی کرد؛ یکی از منظر متفکران مسلمان، دیگری از دیدگاه معرفت‎شناسان معاصر و سوم با نگاه قرآن. محور مقالۀ حاضر بررسی سه نگاه مزبور و تطبیق و مقایسه این سه دیدگاه است. آنچه از این رهگذر به دست می‌آید دو امر است؛ یکی ملاحظه اشتراک‌ها و افتراقهاست و دیگری نشان‌دادن استقلال قرآن در حوز مسائل معرفتی.
 


 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

On What Epistemology Is In the Light of Philosophy and Religion

نویسنده [English]

  • Muhammadtaqi Faali

An associate professor of Azad University, Tehran, High Research and Sciences, Mysticism

چکیده [English]

That what epistemology is has since long been a significant issue proposed for critical examination. What elements play the fundamental role and constitute the definition of epistemology? Any answer to this question depends on our understanding of what epistemology is. The above question can be studied in three views: the view of Muslim thinkers, the view of contemporary epistemologists and the view of the Qur'an. In what follows, the author has studied and critically compared the three views. There are two conclusions: first is the consideration of similarities and differences, and second is to show that the Qur'an is independent on epistemological issues. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • intuitive knowledge
  • knowledge through concepts
  • concept and judgment
  • self-evident and discursive
  • true justified belief
  • traditional fundamentalism
  • meta-epistemology
 
1. ابن سینا، حسین بن عبداالله، الإشارات والتنبیهات، تهران: دفترنشرکتاب، ١۴٠٣ق.
2. ابن سینا، حسین بن عبداالله، الشفا، تحقیق سعید زاید، قم: مکتبة آیةاالله المرعشی النجفی، ١۴٠۵ق.
3. ابن عجیبه، احمد بن محمد، البحر المدید فی تفسیر القرآن المجیـد، تحقیـق احمـدعبـداالله قرشـی رسلان، قاهره، دکتر حسن عباسی زکی، ١۴١٩ق.
4. ابهری، اثیرالدین، تنزیل الافکار، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
5. ایجی، میر سیدشریف (١٣٢۵ق)، شرح المواقف، چ اول، تصحیح بدر الدین النعاسی، قم: الشـریف الرضی.
6. بغدادی، عبدالقاهر، أصول الإیمان (اصول الـدین)، تحقیـق ابـراهیم محمـد رمضـان، بیـروت: دار و مکتبة الهلال، ٢٠٠٣م.
7. پلانتیجا، آلوین و ولترستورف، نیکولاس، عقل و ایمان، ترجمه بهنـاز صـفری، قـم: دانشـگاه قـم، 1381.
8. پلانتیجا، آلوین، آیا اعتقاد به خـدا معقـول اسـت،کـلام فلسـفی، ترجمـه احمـد نراقـی و ابـراهیم سلطانی، بیجا///تهران؟///: مؤسسه فرهنگی صراط، ١٣٧۴.
9. تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، تصحیح عبـدالرحمن عمیـر، قـم: انتشـارات شـریف رضـی، 1370.
10. جوادی آملی، عبداالله، شناخت­شناسی در قرآن، تهران: نشرفرهنگی رجاء، ١٣٧٢.
11. حسینی شیرازی، سیدمحمد، تقریب القرآن إلی الأذهان، چ اول، بیروت: دارالعلوم، ١۴٢۴ق.
12. رازی، فخرالدین ابوعبداالله محمد بن عمر، شرح عیون الحکمة، تحقیق محمدعثمان، قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة، ١۴٣٣ق.
13. سبحانی، جعفر، نظریةالمعرفة، قم: المرکزالعالمی للدراسات الاسلامیة،١۴١١ق.
14. سبزواری، ملا هادی، شرح منظومه، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، ١٣۶٧.
15. سهروردی، یحیی بن حبش، حکمةالاشراق، چ دوم، قم: بوستان کتاب، ١٣٨۶.
16. شیرازی، صدرالدین و رازی، قطب الدین، رسالتان فی التصور و التصدیق، تحقیق مهدی شریفی، قم: مؤسسه اسماعیلیان، ١٣٧۴.
17. شیرازی، صدرالدین، الأسفارالأربعة، قم: انتشارات مکتبة المصطفوی، ١٣٨٣.
18. شیرازی، مفاتیح الغیب، چ اول، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسـه مطالعـات و تحقیقـات فرهنگی، ١٣۶٣.
19. طباطبایی، المیزان فی تفسیرالقرآن، چ پنجم، قم: دفترانتشارات اسلامی، ١۴١٧ق.
20. طباطبایی، سیدمحمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، چ هشتم، شـرح مرتضـی مطهـری، قم: صدرا، ١٣٧4.
21. طباطبایی، نهایةالحکمة، قم: مؤسسة النشرالاسلامی، بیتا.
22. عظیمی دخت شورکی، حسین، معرفت­شناسی باور دینی ازدیدگاه پلنتینگا، قم: پژوهشگاه حـوزه و دانشگاه، ١٣٨۶.
23. غزالی، محمد بن محمد، قسطاس المستقیم، تحقیق ویکتور شلحت الیسوعی، بیروت: المطبعة الکاثولیکیه، ١٩۵٩م.
24. فیضی دکنی، ابوالفضل، سواطع الإلهام فی تفسیرالقرآن، چ اول، تحقیق سیدمرتضی آیـتاالله زاده شیرازی، قم: دارالمنار، ١۴١٧ق.
25. قاسمی، محمد جمال الدین، محاسن التأویل، چدوم، تحقیق محمد باسل عیون السـود، بیـروت: دار الکتب العلمیة، ١۴١٨ق.
26. قمی، عباس، مفاتیح الجنان، چ اول، تهران: جوف، ١٣٨٢
27. مدرسی، سیدمحمدتقی، من هدی القرآن، چ اول، تهران: دارمحبی الحسین، ١۴١٩ق
28. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، ١٣٧٣.
29. نخجوانی، نعمت الله بن محمود، فواتح الإلهیة و المفاتیح الغیبیة، چ اول، مصر: دار رکابی للنشـر، ١٩٩٩م.
30. Chicholm, R.M, Theory of Knowledge, and edn, prentice – Hall of India: Brow university, 1987.
31. Dancy,  J and Sosa, E(ed), A Companion to Epistemology,  New York: Basil Blackwell, 1992.
32. Dancy, Jonathan, An Introduction to Contemporary Epistemology, New York Basil Blackwell Inc. 1986.
33. Harrison, Barbet. A, Mastering Philosophy, London: Macmillan, 1990.
34. Hospers, J, An interoduction to Philosophical Analysis, London: Routedge, 1988.
35. Locke, J, An Essay Concerning Human Understanding, ed: Yolton, London: Everynam’s Libraray, 1961.
36. Parkinson, G.H.R.(ed), An Encyclopeadia of Philosophy, London: Routledge, 1983.
37. Plantinga, A, Warrant: The Current Debate, NewYork: Oxford University Press, 1993.
38. Pojman, L.P, The Theory of knowledge: Classical and Contemporary Readings, California: Wadsworth Press, 1993.
39. Pollock, J.L, Contemproray Teories of Knowldege, Rwman and Little field, 1986.
40. Russel, B, Human knowledge: It’s Scope and Limits, New York: Simon and Schuster, 1948