نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه شیراز
چکیده
دانش فقه مبتنی بر نوعی انسانشناسی و عقل شناسی است، زیرا موضوع اصلی فقه انسان مکلف و مهمترین منبع آن عقل میباشد و اساسا انسان و عقل‌محور و مقوم تشریع اسلامی است. اما از آنجا که شناخت انسان و عقل بحثی کلامی و از مبادی فقه به حساب میآید، به طور متمرکز و مستقیم در دانش فقه و اصول فقه مورد بررسی و تحقیق قرار نمیگیرد، از همین رو عقل‌شناسی و انسانشناسی فقیه در خارج از دانش فقه و اصول شکل می‌گیرد، در عین حال مباحث متفرقه ای در سه دانش فقه، قواعد فقه و اصول فقه مستقیم یا غیر مستقیم در باره انسان و عقل وجود دارد که عقل و انسانشناسی خاصی را به دست می‌دهد. در این مقاله برخی از این مباحث مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است که تا حدود زیادی انسان و عقل را در نظام فقه اسلامی نشان می‌دهد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The centrality of man in legislation system
نویسنده [English]
- Mohammad Javad Salmanpoor
Associate professor of philosophy; Shiraz university
چکیده [English]
The knowledge of fiqh is based on a kind of anthropology and reason because the main theme of fiqh is committed human and the most important source of it is reason and essentially human and reason are the axis of Islamic legislation. But since understanding human and reasonis a theological discussion and is related to the principles of fiqh, it is centrally and directly not investigatedor researched in the knowledge of fiqh and its principles, thus, faqih’s understanding of reason and human is formed outside the jurisdiction of fiqh and its principles. However, there are other issues in three areas of knowledge of fiqh, rules of fiqh and principles of fiqh which directly or indirectly give us a specific understanding of human and reason. In this article, some of these issues have been investigated and researched which largely shows human and reason in the Islamic fiqh system.
کلیدواژه‌ها [English]
- religious legislation system
- understanding human
- religious rules
- Human
- reason
1. آمدی، عبدالواحد بن تمیمی(1373). غررالحکم و دررالکلم.شرح‌محمدخونساری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
2. انصاری، شیخ مرتضی(بیتا). فرائد الاصول، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
3. بجنوردی، سید حسن(بیتا). القواعد الفقهیه. 7جلدی. قم: مکتبه بصیرتی.
4. جبعی عاملی (شهیداول)، محمد بن مکی.(بیتا). ذکری الشیعه. قم : مکتبه بصیرتی.
5. ــــــــــــ (1360ق). القواعد و الفوائد. نجف: مطبعه الآداب.
6. جبعی عاملی(شهید ثانی)،زین الدین بن علی(بیتا). الروضه البیهه فی شرح اللمعه الدمشقیه. بیروت: داراحیاء التراث‌العربی.
7. ــــــــــــ (1374). تمهید القواعد.قم: مکتب الإعلام الاسلامی.
8. جعفری لنگرودی (1342). مقدمه عمومی علم حقوق. تهران: بی نا.
9. جمعی از نویسندگان (1372)، دایره المعارف تشیع. تهران: نشر شهید سعید محبی
10. حائری، عبدالکریم (1418ق) الدررالفوائد، قم. مؤسسه النشر الاسلامیه.
11. حرعاملی، شیخ (1391ق). وسائل الشیعه. بیروت: احیاء التراث العربی.
12. حلی، حسن بن یوسف (1408ق) شرائع الاسلام. قم: اسماعیلیان.
13. ـــــــــــ (1413ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
14. خزائلی، محمد (1374). احکام قرآن. تهران: امیر کبیر
15. خراسانی، محمد کاظم (1412ق).کفایه الاصول، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
16. خمینی، روح الله (1385ق). الرسائل. قم : مؤسسه اسماعیلیان.
17. ـــــــــــ (1362). طلب و اراده.ترجمه و شرح فهری. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
18. ــــــــــــ (1376).تنقیح الاصول. تقریر اشتهاردی. تهران: مؤسسه و نشر آثار امام(ره)
19. ــــــــــــ (1415ق). انوارالهدایه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
20. ــــــــــــ (1373). مناهج الوصول الی علم الاصول،تهران: مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام.
21. ــــــــــــ خوئی، سید ابوالقاسم.(1410ق). محاظرات فی اصول الفقه. قم: دار‌الصاری للمطبوعات.
22. رنه دایوید (1364). نظامهای بزرگ حقوقی معاصر. ترجمه دکتر حسین صفائی، تهران:مرکز نشر دانشگاهی
23. سجادی، سید جعفر (1366). فرهنگ معارف اسلامی.تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
24. صدر، محمد باقر (1980). دروس فی علم الاصول. بیروت : دارالکتاب البنانی.
25. صدر المتألهین، محمد بن ابراهیم (1981م). الحکمه المتعالیه فی اسفارالعقلیه الاربعه. بیروت: داراحیاء التراث‌العربی.
26. صدوق، ابوجعفز محمد بن علی (1385). علل الشرایع،بیروت: احیاء التراث العربی.
27. طباطبائی، محمد حسن (1372). نهایه الحکمه. قم: انتشارات دفترتبلیغات اسلامی.
28. طوسی (شیخ)محمد بن حسن بن علی(بیتا). تهذیب الاحکام. بیروت: دارالتعارف.
29. طوسی، نصیرالدین (1425)، شرح الاشارات و تنبیهات، قم. بوستان کتاب.
30. عراقی،آقا ضیاء الدین (بیتا)، نهایه الافکار، تقریر بروجردی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
31. غزالی، ابو حامد محمد (بیتا). احیاء علوم الدین، بیروت: دارالمعرفه.
32. فاضل مقدادسیوری (1403ق). نضد القواعد الفقهیه . قم: مکتبه آیه الله العظمی المرعشی
33. ــــــــــــ ( 1404ق).التنقیح الرائع.تحقیق عبدالطیف الکوه کمری.قم: مگتبه المرعشی.
34. فقیه، شیخ محمد تقی (1407ق). قواعد الفقیه. بیروت: دارالاضواء
35. فیض، علیرضا (1380)، مبادی فقه و اصول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
36. ــــــــــــ (1366). ارزش ادراکات عقلی. مقالات و بررسیها. مجله دانشکده الهیات تهران. دفتر44ـ43.
37. فیض، محسن (بیتا). المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
38. کاتوزیان، ناصر (1365). مقدمه علم حقوق. تهران: بهنشر.
39. کشوری، عیسی (1374).کاربرد قواعد فقه در حقوق. تهران: نشر غیاث.
40. کلینی، محمد (1363). الاصول و الفروع و الروضهالکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
41. گرجی، ابولقاسم (1365). مقالات حقوقی.ج1. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
42. مجلسی، محمد باقر (1457ق). بحارالانوار، بیروت: مؤسسه الوفا.
43. محقق داماد، مصطفی (1380). قواعد فقه بخش مدنی 2. تهران:سمت.
44. محمدی، ابوالحسن (1373). قواعد فقه. تهران: نشر یلدا.
45. محمصانی،صبحی (1358). فلسفه قانون گذاری در اسلام. ترجمه گلستانی. تهران: امیر کبیر.
46. مظفر، محمد رضا (1403ق). اصول الفقه، بیروت: دار التعارف للمطبوعات،.
47. مفید، محمد بن نعمان (1410ق). المقنعه . سلسله الینابیع الفقهیه. بیروت: دارالوفا.
48. ــــــــــ (1410ق). التذکره باصول‌الفقه.سلسله الینابیع الفقهیه،بیروت:دارالوفا
49. مکارم، ناصر (بیتا). قواعد الفقهیه.جلد اول.قم: مدرسه الامام امیر المؤمنین×
50. ــــــــــ (1414ق). انوارالاصول. تقریر احمد قدسی .قم:انتشارات نسل جوان.
51. نائینی، محمد حسین (1412ق). فوائد الاصول . قم: مؤسسه نشر اسلامی.
52. ــــــــــ (1369).اجود التقریرات، تقریرخوئی. قم: مؤسسه مطبوعات دینی.
53. ــــــــــ (1379).قاعده لاضرر. تقریرات نجفی خوانساری. اصفهان: کانون پژوهشی.
54. نجفی، محمد حسین (1400ق). جواهر الکلام. چاپ6. تهران: دارالکتب الاسلامی.
55. نراقی، ملا احمد (1408ق). عوائد الایام. قم: مکتبه بصیرتی.
56. ــــــــــ (1380) جامعه الاصول. تحقیق رضا استادی. قم: مؤتمر المولی مهدی النراقی.
57. ــــــــــ (1381). جامع الافکار و ناقد الانظار. تهران: انتشارات حکمت.
)