نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رضا عباس زاده ¹
• ولی الله نقی پورفر ²
• محمد علی اخویان ³

¹ دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، دانشگاه قم،

² استادیار دانشگاه قم،(نویسنده مسئول)،

³ دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه قم،

چکیده

ترادف از مسائل بنیادین در روابط مفهومی است و بازنگری در مفهوم و ادله وجود یا عدم وجود آن نقشی مهم در فهم دقیق گزاره­های دینی دارد. اساس بسیاری از اختلاف نظر اندیشمندان به تفاوت در تعریف از ترادف باز می­گردد. قرآن­کریم مهم­ترین منبع برای دستیابی به مفهوم ترادف و ادله عدم وجود آن است. ازاین­رو، در پژوهش حاضر تلاش شده است با روش تحلیل محتوا، مفهوم ترادف و ادله آن در قرآن بررسی شود. نتیجه پژوهش نشان می­دهد، اعجاز ادبی، إحکام و اطلاق امر به تدبر در قرآن از مهم­ترین دلایل قرآنی اصل عدم ترادف هستند. همچنین، اعتقاد به اصل عدم ترادف آثار اعتقادی و تربیتی مهمی را در تفسیر مفردات و ترکیبات قرآن به همراه دارد. در این پژوهش با توجه به ادله قرآنی، قلمرو این اصل را از مفردات به ترکیبات ناقص و ترکیبات کامل نحوی، گسترش داده و از این طریق از اختلاف معنایی و مغفول ماندن پیام­های مهم از سوی مفسران پرده برداشته است و نقش چنین اصلی را در فهم معارف به صورت نمونه به عنوان یک روش مهم در ترجمه و تفسیر متون تبیین نموده است. 

تازه های تحقیق

- نتیجه­گیری

مسئله ترادف، از حیث زبان­شناسی و ادبی، با بحث از ترادف در اعجازالهی و قرآن­کریم متفاوت است. قرآن­محوری به عنوان وجه تمایز این مقاله و بازنگری ادله موافقان و مخالفان ترادف در قرآن، منجر به دستیابی تعریفی قرآنی از اصل عدم ترادف و قلمرو آن شد.

ترادف یعنی استعمال دو تعبیر مشابه در قرآن بدون افاده معنی تازه­ای، اعم از مفرد یا مرکب. «اعجاز، اِحکام و إطلاق آیات تدبر قرآن» سه دلیل  بر اثبات اصل بنیادین ِعدم ترادف در واژگان و ترکیبات نحوی و بلاغی قرآن می­باشد.

اعجاز قرآن در سه حوزه لفظ، معنا و هماهنگی لفظ و معنا است. ازمشخصه­های ضروری اعجاز ادبی و بلاغی، برتری متن بلاغی ازحیث گزینش کلمات و جملات می­باشد. این انتخاب به نحوی است که اگر کلمه­ای را از جای خود برداشته تا کلمه دیگری را که تمامی ویژگی­های موضع کلمه اصل را ایفا کند، جایگزین کنیم، آن کلمه یافت نمی­شود و پذیرش ترادف یعنی به­کارگیری دو واژه مشابه بدون افاده معنایی تازه.

حکمت خداوند و ظهور وتجلی آن در قرآن­ کریم و قسم یاد نمودن به این ویژگی، دال بر بی­بدیل بودن واژه­ها، ترکیبات نحوی و بلاغی می­باشد. پس از چنین حکیمی هرگز دو تعبیر مشابه بدون افاده معنی تازه­ای سر نخواهد زد که در این صورت زیاده­گویی و لغوگویی خواهد بود.

دعوت به تدبر در قرآن که کاوش عمیق همراه با دقت و ژرف­نگری می­باشد،  نشان­دهنده دقت و ظرافت تمام و کمال و بی­بدیل الهی در به­کارگیری واژه­ها در ترکیبات و گزینش بهترین ترکیب نحوی و بلاغی آیات می­باشد، به نحوی که هیچ بدیل و جانشینی نمی­پذیرد؛ ازاین­رو پذیرش اصل ترادف و به­کارگیری دو کلمه مشابه بدون افاده معنی تازه­ای ما را از رسیدن به حقایق خاصه زیادی محروم خواهد نمود و درواقع آفت مهمی است جهت تدبر در قرآن. ترادف منجر به اختلال انتقال از ظاهر الفاظ به باطن آن خواهد شد و مخاطب را به تسامح در فهم دچار خواهد نمود.

شناخت ویژگی­های قرآن­کریم ما را به اصل بنیادین عدم ترادف در تار و پود قرآن رهنمون می­نماید که راهبردی است جهت کشف و فهم معارف دینی.

چگونگی بهره­مندی از این اصل و بیان نمونه­ها، نشانگر توسعه معانی قرآن، تبیین جایگاه اهل بیت (علیهم­السلام) و سایر آثار تربیتی و هدایتی قرآن است.

کلیدواژه‌ها

• بازنگری ادله
• اصل عدم ترادف
• تأثیر
• معارف دینی

موضوعات

• دین

عنوان مقاله [English]

A Review to the Principle of Non-synonomy, its Evidence and its Impacts on Religious Knowledge

نویسندگان [English]

• reza abbaszadeh ¹
• vallia alla naghipoor far ²
• MohammadAli Akhaveian ³

¹ Phd student of teaching Islamic knowlege, Qom University

² Assistant professor of Qom University, (Corrsesponding author),

³ Associate professor, Department of education, Qom University,

چکیده [English]

Synonymy is one of the fundamental issues in conceptual relationships, and reviewing the concept and evidence of its existence or non-existence plays an important role in the accurate understanding of religious propositions. A number of disagreements among thinkers arise from the difference in the definition of synonymy. The Holy Quran is the most important source for obtaining the concept of synonymy and the evidence of its non-existence. Therefore, in the present study, an attempt has been made to investigate the concept of synonymy and its evidence in the Quran using the content analysis method. The result of the research shows that Quran’s literary miracle, as well as its explicity and the absolute command to deliberation in the Quran are among the most important Quranic reasons for the principle of non-synonomy. Also, the belief in the principle of non-synonyms brings important religious and educational effects in the interpretation of single words of Quran as well as its compounds. In this research, according to the Qur'anic evidence, the scope of this principle has been expanded from nouns to incomplete combinations and complete syntactic combinations, and in this way, it has revealed the difference in meaning and the neglect of important messages by the commentators, and the role of such a principle in understanding knowledge has been explained, for example as an important method in the translation and interpretation of texts.

 

کلیدواژه‌ها [English]

• revision of evidence
• the principle of non-synonymy
• influence
• religious teachings