نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیات علمی دانشگاه اردکان
2 موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
چکیده
مسئله وجود خدا یکی از مهم ترین مسائلی است که بشر از گذشته تا کنون با آن مواجه بوده است. این موضوع علاوه بر عمومیت آن، یکی از مباحث مهم فلسفی و کلامی بوده است. در این میان نحوه مواجهه قرآن با این موضوع از آن جهت که خداوند چگونه در مورد وجود خود با بشر احتجاج می کند، حائز اهمیت است. بر این اساس مسئله این پژوهش شناسایی نحوه مواجهه قرآن با مسئله اثبات وجود خدا است. علامه طباطبایی از جمله مفسرانی است که به صورت اشاره وار ادعا کرده است که مسئله اثبات وجود خداوند در قرآن بدان پرداخته نشده است، بر دیدگاه ایشان نقدهایی مطرح شده است. در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی ضمن تایید و تقویت دیدگاه علامه، اشکالات و نقض های وارد شده به دیدگاه ایشان جواب داده شده است. در این صورت رویکرد قرآن به مسئله وجود حق تعالی دارای دلالت ها و نتایجی است که به برخی از آنها اشاره می شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
مسئله اثبات وجود خدا» از دیدگاه قرآن کریم و دلالت‌های آن (با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبایی)
نویسندگان [English]
- ehsan kordi ardakani 1
- ahmad shahgoli 2
1 عضو هیات علمی دانشگاه اردکان
2 Iranian Institute of Wisdom and Philosophy Research Institute
چکیده [English]
مسئله وجود خدا یکی از مهم ترین مسائلی است که بشر از گذشته تا کنون با آن مواجه بوده است. این موضوع علاوه بر عمومیت آن، یکی از مباحث مهم فلسفی و کلامی بوده است. در این میان نحوه مواجهه قرآن با این موضوع از آن جهت که خداوند چگونه در مورد وجود خود با بشر احتجاج می کند، حائز اهمیت است. بر این اساس مسئله این پژوهش شناسایی نحوه مواجهه قرآن با مسئله اثبات وجود خدا است. علامه طباطبایی از جمله مفسرانی است که به صورت اشاره وار ادعا کرده است که مسئله اثبات وجود خداوند در قرآن بدان پرداخته نشده است، بر دیدگاه ایشان نقدهایی مطرح شده است. در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی ضمن تایید و تقویت دیدگاه علامه، اشکالات و نقض های وارد شده به دیدگاه ایشان جواب داده شده است. در این صورت رویکرد قرآن به مسئله وجود حق تعالی دارای دلالت ها و نتایجی است که به برخی از آنها اشاره می شود.
کلیدواژه‌ها [English]
- منکرین خداوند
- وجود خداوند
- فطرت
- قرآن
- بهشتی مهر، (1393)، "بررسی و تحلیل رویکردهای فلسفی، عرفانی و قرآنی براهین اثبات وجود خدا"، فصلنامه اندیشه نوین دینی، دوره 10، شماره 38، 168-153.
- بهشتی، محمد، (1396)، خدا از دیدگاه قرآن، چاپ دوم، تهران، انتشارات روزنه.
- تفتازانی، سعد الدین، (1992م)، شرح المقاصد، ج4، چاپ سوم، بیروت، دارالمشرق.
- جوادی آملی، عبدالله، (1366)، ده مقاله پیرامون مبدأ و معاد، چاپ سوم، تهران، الزهراء.
- ____________________، (1386)الف، فطرت در قرآن، چاپ چهارم، قم، اسرا.
- ____________________، (1386)ب، توحید در قرآن، چاپ سوم، قم، اسرا.
- ____________________، (1395)، تبیین براهین اثبات خدا، چاپ نهم، قم، اسرا.
- خوانین زاده و همکاران، (1393)، "بررسی نظریه برهان پذیری وجود خدا در قرآن"، پژوهشنامه معارف قرآنی، دوره 5، شماره 19، صص 69-53.
- دلبری، سید علی؛ عارفی، محمد اسحاق، (1396)، "استدلالهای صریح عقلی بر وجود خدا در قرآن کریم"، آموزههای قرآنی، دوره 14، شماره 25، صص156-141.
- رشاد، علی اکبر، (1389)، منطق فهم دین، تهران، پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی.
- سارتر، ژان پل، (1354)، آنچه من هستم، مترجم: مصطفی رحیمی، تهران، آگاه.
- سبحانی، جعفر، (1375)، مدخل مسائل جدید کلامی، قم، موسسه امام صادق(ع).
- شیخ صدوق، (1398)، التوحید، چاپ اول، قم، جامعه مدرسین.
- شیخ کلینى، (1362)، الکافی، چاپ دوم، تهران، اسلامیه.
- طباطبایى، محمد حسین، (1417ق)، المیزان فی تفسیر القر آن، ج1و12و16و18و19، چاپ پنجم، قم، جامعه مدرسین.
- ______________________، (1379)، آموزش دین یا تعالیم اسلام، تهران، جهان آرا.
- طبرسی، فضل بن حسن، (1372)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران، ناصر خسرو.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، (1409ق)، کتاب العین، ج 7، چاپ دوم، قم، نشر هجرت.
- قدردان قراملکی، محمدحسن، (1385)، "اثبات خدا در قرآن کریم"، فصلنامه قبسات، سال 11، شماره 41، صص 78-59.
- مجلسى، محمد باقر، (بی تا) ، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران، اسلامیه.
- مصباح یزدی، محمد تقی، (1373)، معارف قرآن، تهران، موسسه در راه حق.
- مطهرى، مرتضی(بی تا)، مجموعه آثار: علل گرایش به مادیگرى، ج 1، تهران، انتشارات صدرا.
- نصیری، علی، (1391)، "چگونگی انعکاس براهین اثبات وجود خداوند در قرآن"، فصلنامه مطالعات تفسیری، دوره 3، شماره 9، 130-105.
- James, William , (2006), The Will to Believe and Other Essays in Popular Philosophy , New York, Cosimo.
- Bonansea, Bernardino, (1979), God and Atheism, Washington DC, Catholic University Press.
- Sartre, Jean, (1984), The War Diaries of Jean-Paul Sartre, November 1939 - March 1940, (Hoare, Quintin Trans), New York, Pantheon Books.
- Proof of God's existence from the Holy Quran's standpoint and its implications (based on the view of Allameh Tabataba'i)
)