نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران
2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران
چکیده
حالات معنوی، حالات درونی انسانها هستند که به نحوی به امور معنوی مرتبط اند و به شکل شناخت، عاطفه یا رفتار نمود مییابند. معنویت در دوره کنونی، مقید به دین دانسته نمیشود و اشکال بدعتآمیزی از آن هم عرضه شده است، لذا بسیاری از این حالات، شبه معنوی (غیرصادق) هستند و در صورت نشناخته ماندن، برای فرد و جامعه مشکلاتی را به وجود میآورند؛ بنابراین، در اینجا با روش توصیفی- تحلیلی- انتقادی و به کمک متون قرآن و حدیث به معرفی قواعد کلی حالات معنوی صادق و معیارهای تشخیص آنها پرداخته شده است و نتایج زیر به دست آمد: 1) حالات معنوی صادق، یقیناً الهی اند. 2) در چارچوب دین (شریعت) هستند؛ 3) در چارچوب حالات معنوی معصومان علیهم السلام میباشند؛ 4) حالات معنوی صادق قابل ایجاد، تقویت و سرکوبند؛ 5) دارای مراتب اند؛ 6) برخی، دارای نمودهای بیرونی میباشند؛ 7) کشف صحت حالات معنوی نیاز به نشانهجویی دارد
تازه های تحقیق
نتیجه گیری
- معنویت و حالات معنوی، تعریف واحد و مقبولی ندارد و حتی افراد گاه از افراد بیدین هم داعیه معنویت دارند. حالات درونی انسانها هستند که به نحوی به امور معنوی مرتبط هستند و به شکل شناخت، عاطفه یا رفتار نمود مییابند. "معنویت"، بر دو نوع است: صادق و کاذب.
- حالات معنوی صادق از قواعدی پیروی میکنند که به کمک آموزههای دینی قابل تشخیص هستند. همچنین، آسیبهایی هم برای این حالات عارض میشود که به کمک آن آموزهها بایستی بازشناسی گردند.
- حالات معنوی صادق در چارچوب قواعدی هستند که عبارتند از: 1) حالات معنوی صادق، یقیناً الهی اند، به این معنا که برای دارنده آنها شکی باقی نمیماند که از جانب خداست. از این رو، حالات مشکوک را نمیتوان الهی دانست. 2) در چارچوب دین (شریعت) هستند، با این توضیح که هر حالت معنوی که از راه غیرشرعی ایجاد شده باشد یا دوام آن نیاز به عدم التزام به بخشی از شریعت داشته باشد، حالت صادق معنوی نیست، هرچند در کتابهای مشهور و به بزرگان تصوف و عرفان منتسب باشد؛ 3) در چارچوب حالات معنوی معصومان علیهم السلام میباشند، از این رو، حالاتی که توسط دارنده اش با نوعی عُجب یا کبر نابحق بیان میشود یا در مقایسه با حالات پیامبر و اهل بیت از حالات آن بزرگوران بالاتر به نظر میرسد، قطعاً دارای آسیبها و اشکالاتی است که باعث از دست رفتن اعتبار حالات معنوی آن اشخاص میشود؛ 4) حالات معنوی صادق قابل ایجاد، تقویت و سرکوبند، به این صورت که هر فرد در ایجاد مقدمات حالات صادق معنوی در خود میتواند اثرگذار باشد یا از شکل گیری و تداوم آن جلوگیری کند یا باعث تبدیل شدن آن به حالت معنوی کاذب گردد. برخی از موارد مؤثر در ایجاد و تقویت حالات صحیح معنوی عبارتند از: اعمال صالح در پرتو ایمان؛ مراقبتهای شخصی مثلاً در زمینه خوراک و خواب؛ ارتباط با مؤمنین و خود را شبیه به افراد صادق نمودن؛ 5) دارای مراتب اند، به این معنا که هر حالت صادق معنوی به لحاظ کیفی قابل ارتقاء است و نهایت حالات معنوی صادق را پیامبر و اهل بیت دارا هستند؛ 6) دارای نشانه و نمودهای بیرونی میباشند هرقدر که دارنده حالات معنوی درباره آن کتمان کند، بخشی از حقیقت آن برای دیگران آشکار میشود؛ 7) کشف صحت حالات معنوی نیاز به نشانهجویی دارد.
- در متون قرآن و حدیث برای حالات معنوی خاص، نشانههای خاصی هم ذکر شده است که به عنوان ملاک صحت آن حالات قابل استفاده است؛ مثلاً نپرداختن به غیر خدا علامت حب خداست؛ دوری از فریب دنیا، توجه به آخرت و آمادگی برای مرگ، نشانههای نورانیت قلب است و خشوع قلب و جاری شدن اشک علامت اذن ائمه علیهم السلام برای ورود به حرم هاست.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Principles of Right Spiritual States; Focusing on Quran and Hadith texts
نویسندگان [English]
- Roohollah Rastgarsefat 1
- Ghasem Faez 2
1 PhD student of the quranic and hadith sciences at the university of Tehran
2 Full Professor of the quranic and hadith sciences at the university of Tehran.
چکیده [English]
Spiritual states are the inner emotions of a person which are related to the spirituality and reveal in the form of affection or behavior. Nowadays, spirituality is not necessarily associated with religion and is also released is some heretical ways. Pseudo-spiritual states can harm the individuals or the society in case not distinguished. Hence this article uses the descriptive, analytical, and critical methods to discover the principles of right spiritual states and their diagnostic criteria and has concluded the following: 1- They are undoubtedly Divine. 2- They are within the boundaries of Sharia. 3- They are within the spiritual sates of the infallible (Ahl-al-Bait) 4- They can be created, enforced or suppressed. 5- They are of different levels.6- They have outer signs. 6- Diagnostic signs must be sought for diagnosing them.
کلیدواژهها [English]
- Spirituality
- Spiritual States
- Principles
- Diagnostic Signs