عبدالعلی شکر*
علیرضا فارسینژاد**
تاریخ مدون نشان میدهد که از دوره یونان باستان دغدغه اصلی دانشمندان کشف اولین موجودی بود که پا به عرصه هستی نهاده است. ذهن محسوسنگر آن دوره، عناصری مادی همانند آب، آتش، هوا و مانند آن را در این جایگاه میدید. در دوره اسلامی فیلسوفان مشایی با استعانت از قواعد فلسفی، مانند قاعده الواحد ...
بیشتر
عبدالعلی شکر*
علیرضا فارسینژاد**
تاریخ مدون نشان میدهد که از دوره یونان باستان دغدغه اصلی دانشمندان کشف اولین موجودی بود که پا به عرصه هستی نهاده است. ذهن محسوسنگر آن دوره، عناصری مادی همانند آب، آتش، هوا و مانند آن را در این جایگاه میدید. در دوره اسلامی فیلسوفان مشایی با استعانت از قواعد فلسفی، مانند قاعده الواحد و امکان اشرف به این نتیجه رسیدند که عقل، تنها گوهری است که به حکم این دو قاعده، شرایط لازم را برای این جایگاه دارد؛ زیرا واحد، بسیط و اشرف است. از طرفی عرفای مسلمان بر وجود منبسط و حقیقت محمدی تاکید کردند. این در حالی است که قرآن به اولین مخلوق تصریح نداشته و روایات هم با تعابیری چون عقل، نور، روح و قلم به اولین مخلوق اشاره دارند. بررسیها نشان میدهد که این تعابیر با آنچه حکما و عرفا بیان کردهاند مانعة الجمع و ناسازگار نیست، بلکه همه آنها جلوههای مختلف از یک چیز را نشان میدهند. همانگونه که از ذات بسیط احدیت، اسماء و صفات زیادی انتزاع میشوند، اولین جلوه او نیز چنین حالتی دارد. مقاله حاضر در صدد نشان دادن سازگاری دستآوردهای عقلی و منقولات دینی در مسئله صادر اول است.
***
* استادیار دانشگاه شیراز alishokr67@gmail.com
** استادیار دانشگاه شیراز ali_farsinezhad@yahoo.com