بدون تردید محمّد عبده یکی از برجستهترین مفسّران اصلاحگرای اهل سنت در سده معاصر بهشمار میآید. نوگرایی و خردگرایی بهعنوان مهمترین شاخصههای اندیشه اصلاحی عبده، در آثار وی ظهور و بروز دارد. او با تمایلات علمگرایانه و روش عقلی تجربی به تبیین مسائل کلامی، اجتماعی و تربیتی میپردازد. این پژوهش بر مبنای بررسی و تحلیل ...
بیشتر
بدون تردید محمّد عبده یکی از برجستهترین مفسّران اصلاحگرای اهل سنت در سده معاصر بهشمار میآید. نوگرایی و خردگرایی بهعنوان مهمترین شاخصههای اندیشه اصلاحی عبده، در آثار وی ظهور و بروز دارد. او با تمایلات علمگرایانه و روش عقلی تجربی به تبیین مسائل کلامی، اجتماعی و تربیتی میپردازد. این پژوهش بر مبنای بررسی و تحلیل محتوای آثار و اندیشههای عبده در صدد پاسخ به این پرسش است که آیا میتوان او را نومعتزلی دانست یا خیر؟ بر اساس یافتههای پژوهش، اگرچه وی همانند متفکران اشاعره به کارآمدی عقل نظری در شناخت و تبیین معارف دین باور دارد؛ امّا پیرامون کارکرد عقل عملی مانند متکلمان معتزله میاندیشد. از اینرو حسن و قبح را عقلی میداند. افزون بر این، در طرح مباحث مرتبط با عدل مانند اختیار انسان، وجوب علیالله، تکلیف ما لایطاق، وعده و وعید، شرور، هدایت و ضلالت با معتزله همعقیده است. بنابراین برخلاف ادعای برخی پژوهشگران، وی نومعتزلی است.
[1]. استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی irahmadi_a@yahoo.com
علی الهبداشتی*
چکیده
متکلمان مسلمان درباره حد و مرز عقل بشری در شناخت حقایق فرا طبیعی دین دیدگاههای گوناگون دارند. برخی مانند معتزله به شدت عقل محورند و برخی مانند سلفیه عقل گریز ولی سنت محورند و گروهی دیگر مانند اشاعره که طیف گستردهای از متکلمان را در خود جای دادهاند دو گروهاند که ...
بیشتر
علی الهبداشتی*
چکیده
متکلمان مسلمان درباره حد و مرز عقل بشری در شناخت حقایق فرا طبیعی دین دیدگاههای گوناگون دارند. برخی مانند معتزله به شدت عقل محورند و برخی مانند سلفیه عقل گریز ولی سنت محورند و گروهی دیگر مانند اشاعره که طیف گستردهای از متکلمان را در خود جای دادهاند دو گروهاند که برخی حدود دخالت عقل در فهم حقایق دین را مضیّق و برخی دیگر موسّع میدانند. متکلمان امامیه عقل و نقل را در شناخت این حقایق معتبر میدانند. در این مقاله براساس مستندات متکلمان این سخن برهانی شده است.
***
*. دانشیار دانشگاه قم.
[i].مراد از الهیات در اینجا بالمعنی الاخص یا حقایق فرا طبیعی است که ادیان الهی از آن سخن میگویند.
جایگاه عقل در الهیات[i] از نگاه متکلمان مسلمان
علی الهبداشتی*
چکیده
متکلمان مسلمان درباره حد و مرز عقل بشری در شناخت حقایق فرا طبیعی دین دیدگاههای گوناگون دارند. برخی مانند معتزله به شدت عقل محورند و برخی مانند سلفیه عقل گریز ولی سنت محورند و گروهی دیگر مانند اشاعره که طیف گستردهای از متکلمان را در خود جای دادهاند دو گروهاند که برخی حدود دخالت عقل در فهم حقایق دین را مضیّق و برخی دیگر موسّع میدانند. متکلمان امامیه عقل و نقل را در شناخت این حقایق معتبر میدانند. در این مقاله براساس مستندات متکلمان این سخن برهانی شده است.
واژگان کلیدی: عقل، معتزله، امامیه، اشاعره، سلفیه
***
*. دانشیار دانشگاه قم.
پینوشتها
[i].مراد از الهیات در اینجا بالمعنی الاخص یا حقایق فرا طبیعی است که ادیان الهی از آن سخن میگویند.