سیدمحمود طیب حسینی؛ عزت الله مولایی نیا؛ فریده پیشوایی
دوره 11، شماره 21 ، مهر 1398، ، صفحه 177-200
چکیده
در قرن دوم هجری معتزلیان برای مقابله با اهل حدیث و نقلگرایی افراطی به عقلگرایی در دین به ویژه در تفسیر قرآن و حدیث روی آوردند که نتیجه آن پیدایش تفسیر ادبی و تکامل تدریجی آن بود. در مقاله حاضر، برای پاسخ به این پرسش که عقلگرایی در تفسیر، چه نقشی در گرایش مفسران معتزلی به تفسیر ادبی داشته، به روش تحلیلی، جایگاه عقلگرایی در تفسیر ...
بیشتر
در قرن دوم هجری معتزلیان برای مقابله با اهل حدیث و نقلگرایی افراطی به عقلگرایی در دین به ویژه در تفسیر قرآن و حدیث روی آوردند که نتیجه آن پیدایش تفسیر ادبی و تکامل تدریجی آن بود. در مقاله حاضر، برای پاسخ به این پرسش که عقلگرایی در تفسیر، چه نقشی در گرایش مفسران معتزلی به تفسیر ادبی داشته، به روش تحلیلی، جایگاه عقلگرایی در تفسیر و تأثیر آن در پیدایش و گسترش تفسیر ادبی بررسی شده و به طور خاص به مقایسه دیدگاههای عقلگرایانه ابومسلم و زمخشری ـ دو مفسر عقلگرای معتزلی ـ در تفسیرِ برخی آیات با تفسیرِ نقلگرای اهل حدیث و اشاعره پرداخته شده است. حاصل این پژوهش آن است که عقلگرایی معتزله، نقش آشکاری در پیدایش و گسترش تفسیر ادبی داشته و میان این دو رویکرد در تفسیر، تأثیر متقابل وجود دارد. نیز این دو تفسیر ادبی در مواردی فهم ناصحیح از آیات داشتهاند.