معضل شر و ارتباط آن با جبر و اختیار از دیدگاه فخر رازی

علی اکبر سراج؛ احمد بهشتی؛ حسین واله

دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، صفحه 7-24

چکیده
  چکیدهدر میان اندیشمندان اشعری، فخر رازی گاهی همچون فیلسوفان از عدمی بودن شرور دفاع کرده و زمانی همچون متکلمین از وجودی بودن آن خبر داده است؛ جهد فراوان داشته تا نشان دهد آدمی هیچ بهره‌ای از اختیار ندارد و در عالم چیزی به جز جبر نیست.قرائت خاص او از توحید افعالی منجر شده تا مهمترین قواعد فلسفی همچون علیت، نظام اسباب و مسببات، قاعده ...  بیشتر

بازخوانی اندیشه‌های نواعتزالی محمّد عبده

عبدالله میراحمدی

دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، صفحه 40-60

چکیده
  بدون تردید محمّد عبده یکی از برجسته‏ترین مفسّران اصلاح‏گرای اهل سنت در سده معاصر به‏شمار می‏آید. نوگرایی و خردگرایی به‏عنوان مهم‏ترین شاخصه‏های اندیشه اصلاحی عبده، در آثار وی ظهور و بروز دارد. او با تمایلات علم‏گرایانه و روش عقلی تجربی به تبیین مسائل کلامی، اجتماعی و تربیتی می‏پردازد. این پژوهش بر مبنای بررسی و تحلیل ...  بیشتر

بررسی و نقد برهان اختفای الهی

محمد محمد رضایی؛ نرگس سادات مرتضوی شاهرودی

دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، صفحه 51-69

چکیده
  امروزه مسأله اختفای الهی، به عنوان دلیلی بر انکار وجود خداوند مطرح شده است. از نگاه برخی خداناباوران، پنهان بودن الهی، در تضاد با وجود خدای قادر مطلق، عالم و مهربان است. این باور، با نفی وجود و حضور خداوند و نادیده گرفتن وی در هستی، تبعاتی را همچون گرایشات انسان‌محور و رواج دیدگاه‌های غیراخلاقی در جوامع به دنبال خواهد داشت.دلیل مدافعان ...  بیشتر

بررسی تطبیقی دیدگاه ابن ‏سینا و ملاصدرا درباره فرایند ادراک عقلی

معصومه الوندیان؛ علی اله بداشتی

دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، صفحه 69-88

چکیده
  ادراکات عقلی همواره یکی از مسائل مورد توجه فلاسفه و حکمای مسلمان بوده است که با دیدگاههای مختلفی به تبیین آن پرداخته‏اند. ابن سینا و ملاصدرا ضمن اشتراک در برخی مبانی و مسایل علم و ادرک؛ به ویژه ادراکات عقلی، در پاره‏ای از مبانی و مسایل اختلاف نظر دارند. ابن‏سینا به تبع ارسطو با قائل شدن به نظریه تجرید معتقد است که جریان معرفت به ...  بیشتر

کاربست های عقل تفسیری با تأکید بر محدوده آن

کامران اویسی؛ سید رضا مودب

دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، صفحه 89-110

چکیده
  کاربست‏های عقل تفسیری با تأکید بر محدوده آنعقل از مباحثی است که حکما انواع مختلفی از آن را تعریف نموده به گونه‏ای که برخی از آنها اشتراک لفظی و بعضی دیگر اشتراک معنوی و تشکیک در مراتب دارند. عقل در یک نگاهوجود شناختی دارای دو اصطلاح می‏باشد یکی جوهری مجرد و دیگری قوه مُدرِکه؛ که دومی در تفسیر استفاده می شود؛ کاربرد عقل در تفسیر ...  بیشتر

عصر ظهور و رشد عقلی بشر

محمد علی اخویان

دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، صفحه 111-134

چکیده
  در این مقاله با تکیه بر سنت روایی اسلام به بررسی امکان، چگونگی و ویژگی‏های رشد عقلی انسان در روزگار ظهور می‏پردازیم. این مبحث از آن رو اهمیت دارد که گاهی مشاهده می‏کنیم با توجه به اوصاف نیکوی جامعه مهدوی و زیبایی‏ها و دلربایی‏های آن، مسئلة رشد و کمال عقلی در حاشیه قرار می‏گیرد یا با نادیده انگاشتن این مسئله، امور جملگی به ...  بیشتر

تبیین معاد جسمانی بر اساس مبانی هستی شناختی حکمت متعالیه

محمد نجاتی؛ مصطفی مجد؛ فاروق طولی

دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، صفحه 135-160

چکیده
  ملاصدرا بخش مهمی از مبانی فلسفی خویش را صرف تمهید مقدمات اثبات معاد جسمانی می نماید. وی با تجزیه این مقوله به دو مساله عینیت بدن دنیوی و اخروی و همچنین وجود تعارضات گزاره های آن, به ارائه تبیین درخور در باب حشر جسمانی می پردازد. عمده مبانی صدرا در این مقوله به دو حوزه وجودی و معرفتی بازگشت می کند. وی در حوزه وجودی بر اساس لحاظ وحدت و فردیت ...  بیشتر

تأثیر فلسفی ابن سینا و ابن رشد بر ابن میمون؛با تأکید بر نقش عقل در فهم متون دینی

عباس بخشنده بالی؛ عبدالرحمن باقرزاده؛ مهران رضایی

دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، صفحه 161-187

چکیده
  زمانی که فلسفه غرب در عصر ظلمت به سر می برد، برخی فیلسوفان مسلمان با درک عمیق فلسفه و به کارگیری آن در حوزه اسلامی به نوآوری‏هایی دست یافتند. علاوه بر این، توانستند بر اندیشمندان ادیان مختلف نیز تاثیرگذار باشند. ابن‏سینا و ابن‏رشد را می توان نمونه آشکاری برای تأثیرات مختلف در حوزه یهودیت به حساب آورد. این پژوهش که با شیوه توصیفی-تحلیلى ...  بیشتر

سنجه­ های عقل و نقل در مسئله حجاب با محوریت تقوی

علی احمد ناصح؛ زهرا معارف

دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، صفحه 169-187

چکیده
  بحث از پوشش و حجاب از منظر عقل و نقل، اهتمامی است تا این حقیقت را بیان کند که حجاب حکمی شرعی و دستوری عبادی همانند سایر تکالیف شرعی است و با محوریت تقوای الهی، پای‌بندی به آن نشانه‌ عبودیت و گردن ‌نهادن به ‌فرامین شرعی می‌باشد. از آن جا که ذات اقدس الهی بر اساس مصالح و مفاسد واقعی، برنامه زندگی سعادتمندانه را برای بندگانش ترسیم نموده ...  بیشتر

نسبت سنجی ابعاد دین و هویت ملی در فلسفه سیاسی آخوند خراسانی

محمد صادق بهشتی؛ مجید توسلی؛ داود فیرحی؛ سید مصطفی ابطحی

دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، صفحه 207-234

چکیده
  یکی از مهم ترین نظریه پردازان طرفدار نظام سیاسی مشروطیت در عصر مشروطه، آیت الله محمد کاظم خراسانی می باشد. فلسفه سیاسی مرحوم آخوند خراسانی گویای تعاملی نظری میان مفهومی نوین چون هویت ملی با دین می باشد. تعامل میان دو مفهوم مذکور در ارتباطی مستقیم با سه پایه اساسی (اصولی، فقهی و فلسفی) در اندیشه سیاسی وی است. در نوشتار پیش‏رو پس از بررسی ...  بیشتر

واکاوی مفهوم بهشت اولیه از منظر آیت‏الله جوادی آملی و علامه مجلسی

محمدعلی اکبری؛ نفیسه فیاض‏بخش

دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، صفحه 235-254

چکیده
  این پژوهش به بررسی آراء دو اندیشمند مسلمان، آیت الله جوادی آملی و علامه مجلسی در خصوص «بهشت حضرت آدم×» پرداخته است. پژوهش از نوع استنادی و روش آن تحلیل و تبیین محتوا از نوع مقایسه‏ای است. طی بررسی‏های به عمل آمده از آثار علامه مجلسی، دو گونه اظهار نظر در این خصوص نمایان است. ابتدا با استناد به ظاهر ادله نقلی، بهشت حضرت آدم× ...  بیشتر

نقد و بررسی دیدگاه تفکیکیان نص‏گرا در «حصرپنداری فهم معرفتی قرآن»

اکرم رحیمی؛ محمد محمدرضایی؛ عبدالحمید فلاح نژاد؛ یداله دادجو

دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، صفحه 255-277

چکیده
  تفکیکیان نص‏گرا در روش شناخت دین و طریق دستیابی به معارف آن، منبع وحیانی را تنها منبع شناخت مطرح می‏کنند لذا مدعی انحصار فهم حقیقت دین به شیوه‏ای خاص هستند وچنین مدعایی، منبعث از نگرش خاص ایشان به تحدی و اعجاز قرآن می‏باشد؛ یعنی تحدی قرآن تنها درعلوم و معارف است و معرفتی که توسط اهل بیت^ حاصل می‏شود اصیل‏تراست و دخالت‏دادن ...  بیشتر