نقش تخیل در مشاهدات و مسموعات برخی از بیماران

احمد بهشتی؛ سعید پارسا

دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، صفحه 8-26

چکیده
  حس مشترک به منزله لوحی است که صور را یا از طریق حواس ظاهر دریافت می کند یا از قوه تخیل. آن چه انسان از طریق ادراکات حسی دریافت می کند، همان صوری است که در آن لوح ارتسام و انتقاش یافته است. در عالم خواب و برخی از بیماری ها قوه تخیل فعال می شود و صوری را در حس مشترک ترسیم می کند. در نتیجه، شخص چیز هایی می بیند که دیگران ادراک نمی کنند. در اینگونه ...  بیشتر

وجوه تمایز عارف و نبی در حکمت متعالیه؛ سنجش دیدگاه برخی نظریه‌پردازان معاصر

محمد نجاتی؛ محسن ایزدی

دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، صفحه 27-48

چکیده
  نوشتار پیش رو در صدد بررسی دیدگاه ملاصدرا در خصوص وجوه تمایز عارف از پیامبر و سنجش دیدگاه دکتر سروش و همفکران وی در مساله یکسان انگاری پیامبر و عارف است. از نظر سروش گوهر اساسی وحی و تجارب عرفانی امری مشترک است با این تفاوت که پیامبر بر خلاف عارف در پی تجربه دینی خویش مسئولیت جدیدی را احساس می نماید که همان مفهوم نبوت وی محسوب می شود. ...  بیشتر

تحلیل انتقادی مغایرت شواهد دینی با ادله تناهی آثار علل جسمانی از نگاه حکیم سبزواری و علامه طباطبایی

عبد العلی شکر؛ علیرضا فارسی نژاد

دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، صفحه 49-74

چکیده
    از جمله مباحثی که ریشه در کلمات فلاسفه پیشین دارد، بحث از علل مادی و جسمانی است. فلاسفه بر این عقیده­اند که علل جسمانی نمی‌تواند دارای آثار نامحدود باشد. برای اثبات این ادعا، به لزوم «وضع و محاذات» به عنوان شرط تاثیر این علل تمسک جسته­اند. برخی از حکمای متاخر نظیر حاجی سبزواری و علامه طباطبایی علاوه بر این برهان، از «حرکت ...  بیشتر

بررسی مقایسه ای اقتضائات الهیاتی برهان وجودی (تقریر هگل) و برهان صدیقین (تقریر صدرالمتألهین)

احمد قطبی؛ حبیب الله دانش شهرکی؛ فرح رامین

دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، صفحه 75-98

چکیده
     در مقاله حاضر برهان وجودی و برهان صدیقین به این دلیل مورد بررسی مقایسه ای قرار می گیرند که هریک نظرگاه مابعدالطبیعی خاصی (اصالت ایده و اصالت وجود) را نمایندگی می کنند. فرض بر این است که با لحاظ این نمایندگی تصور صحیح تری از نسبت میان این دو برهان حاصل می شود. با توجه به ابتنای برهان وجودی بر اصالت ایده، و با توجه به تحول بنیادین ...  بیشتر

لذت دینی و عقلی در «مثنوی معنوی» و برخی لوازم و پیامدهای آن

محمدرضا دهقان کلیشادی؛ عباس ایزدپناه

دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، صفحه 99-124

چکیده
         بحث «لذت دینی» و «لذت عقلی» یکی از مباحث مهم در مثنوی است که بدون شناخت دقیق از مبانی نظری و مشرب عرفانی جلال الدین مولوی ناتمام خواهد بود. از نظر مولانا مفهوم لذت، تعریف­شدنی نیست و خاستگاه آن  را امری درونی می داند. او ضمن تقسیم لذت به حقیقی و مجازی، لذت واقعی را در ترک لذایذ زودگذر می‌داند. از نظر وی، ...  بیشتر

اعتبارسنجی کارکرد معرفتی عقل با تأکید بر دیدگاه شیخ مفید

اسدالله کردفیروزجائی

دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، صفحه 125-148

چکیده
    عقل یکی از منابع مهم معرفتی در کشف حقایق دینی است که کارکرد معرفتی آن در حوزه الهیات از دیرباز نزد دین پژوهان و متکلمان از اعتبار خاصی برخوردار بوده و هم اکنون نیز همچنان بر اعتبارآن تأکید می شود. اما دربین برخی از نحله های فکری-کلامی در نقش آفرینی و کارکرد معرفتی آن نکات قابل تأملی وجود دارند که می توانند شبهاتی ایجاد نمایند که ...  بیشتر

طهارت و تعالی قوه عاقله از منظر حکمای مسلمان و برخی آثار و پیامد­های آن

محسن موحدی اصل

دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، صفحه 149-174

چکیده
    قوه عاقله، فصل حقیقی انسان نسبت به سایر حیوانات می­باشد و جمیع تکالیف شرعی و کمالات انسانی بر اساس این قوه بنا شده است. طهارت قوه عاقله در عقل نظری و عقل عملی، موجب سعادت حقیقی انسان می­گردد.  سرشت قوه عاقله بر توحّد می­باشد و با کثرات و اشتغال به غیر سازگاری ندارد. طهارت عاقله در دو محور قابل پیگیری است اول: قوه عاقله نباید ...  بیشتر

واکاوی رویکرد انتقادی شهید مطهری از مبانی کانت پیرامون رابطه ایمان با عمل عقلی

مجید توکل؛ یداله دادجو؛ سید حسن بطحایی؛ احمد حسین فلاحی

دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، صفحه 175-202

چکیده
    یکی از مسائلی که همواره مورد نزاع بین متکلمان و فیلسوفان اسلامی و غربی بوده، مساله رابطه ایمان با عمل است. در دین اسلام، هر یک از ایمان و عمل ارزش استقلالی دارد و خود مورد نظر شارع است. کانت، در آثار خویش ایمان را امری معرفی می‌کند که یکسره مربوط به اخلاق و عقل عملی است و برای رسیدن به ایمان معرفت را کنار زده و دست عقل نظری را برای ...  بیشتر

رابطه عقل وشرع از دیدگاه میرداماد و فیض‌کاشانی

مجتبی سرگزی پور؛ نادر مختاری افراکتی؛ امیر بارانی

دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، صفحه 203-230

چکیده
    عقل و شرع مباحثی نو در حیطه­ی علوم انسانی نیست و کتب اندیشمندان مشحون از تحلیل­های عمیق در این باب است. آنچه در بحث مذکور حائز اهمیت است، سخن از ارتباط این دو است. کاشانی برخلاف مسلک اخباری خود به استفاده­ی گونه­ای­ از عقل در فهم احکام شرع معتقد است، به این شکل که از عقل استدلالی به­عنوان یک ابزار برای رسیدن به حکم شرعی ...  بیشتر

مروری انتقادی بر نوع مواجهه علامه طباطبایی در تفسیر با تکیه بر عصمت انبیا

مهدی حسینی شیروانی؛ فرهاد ترابی

دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، صفحه 231-256

چکیده
    علامه طباطبایی در مقدمه تفسیرالمیزان بر این باور است که شماری از مفسران قرآن کریم، عقاید کلامی خود را بر آیه­های قرآنی تحمیل کرده، وآن چه که با عقاید مذهبی آنان ناسازگار نموده است، به تأویل برده­اند، و در حقیقت، نمی­توان چنین تبیینی را تفسیر نام نهاد. حال این پرسش مطرح است که آیا علامه، با وجود هشدار دیگر­ان از فرو غلطیدن ...  بیشتر

عقلانیت دینی بر اساس نظریه ادراکات حقیقی و اعتباری علامه طباطبایی

محمد مهدی کمالی؛ محمد اسحاق عارفی؛ محمد هادی کمالی

دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، صفحه 257-279

چکیده
    بحث از عقلانیت دین یکی از مهمترین مباحث در حوزه دین پژوهشی به شمار می‌آید. بعضی قائل به عقلانیت حداکثری بوده و تک­تک آموزه‌های دینی را مستقیماً قابل اثبات منطقی دانسته‌اند. دقیقاً در نقطه­ی مقابل، دیدگاهی است که معتقد است سنجش گزاره‌های دینی با عقل، تقابل با ایمان­گروی داشته و دینداری هیچ سنخیتی با عقل­گروی ندارد. بعضی ...  بیشتر