نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

عین الله خادمی*
     از سقراط و حتی در نزد افلاطون به صورت یک مسأله جدی و واضح فلسفی مطرح نبوده است، گرچه می‌توان در آثار آ‌ن‌ها، برای این نظریه مؤیداتی یافت.
ارسطو به صورت واضح و جدی نظریه غایت انگاری را مطرح کرده و نظریه او تقریباً بلامنازع تا پایان قرون وسطی به حیات خویش ادامه داده و از سوی فیلسوفان مدرسی به ویژه سنت توماس آکوئینی مورد حمایت جدی قرار گرفت.
بعد از رنسانس فرانسیس بیکن به عنوان پایه‌گذار علم جدید و دکارت به عنوان مؤسس فلسفه مدرن، گرچه اصل علت غایی را انکار نکردند، اما به صورت بی‌رحمانه‌ای به نظریه غایت انگاری هجمه آوردند و آن را از ورود به عرصه فیزیک و علوم تجربی منع و به حوزه متافیزیک سوق دادند و حتی کندوکاو متافیزیکی درباره‌ای این نظریه را بی‌ثمر دانستند.
 ***


*. دانشیار دانشگاه قم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Anticipate and turn away of western philosophies with respect to theory of finalism

چکیده [English]

Ein-o Allah Khademi*
Abstract
Theory of finalism, among pre Socratics philosophers and even for Plato, has not been on the carpet as a serious and obvious philosophic problem, although we can find a number of confirmers for the theory in their works. Aristotle propounded theory of finalism obviously and seriously, and his theory didn't have approximately any competitors until end of middle ages and the scholastic philosophers particularly Thomas Aquinas supported it   seriously. After the Renaissance, Although Francis Bacon as the founder of modern science and Descartes as the founder of modern philosophy didn't deny final cause, but attacked theory of finalism cruelly and prohibited the arrival of that to field of physics and experiential sciences, and leaded it to realm of metaphysics, and they even supposed that metaphysical research about this theory is futile.                    
 


*. ShahidRajaeiUniversity, Tehran, Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • efficient cause
  • Final cause
  • Mechanism
  • Metaphysics
  • Science
1. آوی، آلبرت، سیر فلسفه در اروپا، ترجمه: علی اصغر حلبی، تهران، انتشارات زوار، چاپ دوم، 1368
2. ارسطو، متافیزیک، یا مابعدالطبیعه، ترجمه: شرف الدین خراسانی (شرف)، تهران، انتشارات حکمت
3. استراترن، آشنایی با آکوئیناس، ترجمه: شهرام حمزه‌ای، تهران،‌ نشر مرکز، چاپ اول، 1379
4. افلاطون، مجموعه آثار افلاطون، ترجمه: حسن لطفی، ج3، تهران، انتشارات خوارزمی، چاپ سوم، 1380
5. جهانگیری، محسن، احوال، آثار و آراء فرانسیس بیکن، تهران،‌شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1369
6. دکارت، فلسفه دکارت، ترجمه: منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران، انتشارات بین المللی هدی، چاپ اول، 1376
12. برنر، ویلیام. اچ،عناصر فلسفه جدید، ترجمه: حسین سلیمانی، تهران،‌ انتشارات حکمت، چاپ اول، 1380
13. راسل، برتراند، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه: نجف دریابندری، تهران، چاپ پنجم، 1365
7. ژیلسون اتین،روح فلسفه قرون وسطی، ترجمه: ع.داودی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم، 1379
8. همو، مبانی فلسفه مسیحیت، ترجمه: محمد رضایی و سید محمد موسوی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1375
9. صانعی دره‌بیدی، منوچهر، فلسفه لایب نیتس، تهران،‌ انتشارات ققنوس، چاپ اول، 1383.
10. فولکیه، پل، هستی شناسی، ترجمه: مهدوی و همکاران.
11. کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه، بخش یونان، ترجمه: سید جلال الدین مجتبوی، ج1، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
12. کورنر، استفان، فلسفه کانت، ترجمه: عزت الله فولادوند
13. گمپرتس، تئودور، متفکران یونانی، ترجمه: محمد حسن لطفی، ج3، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، چاپ اول، 1375
14. مجتهدی، کریم، فلسفه در قرون وسطی، تهران، امیرکبیر، چاپ اول، 1375
15. Beckner, Morton, teology, The Encyclopedia of philosophy (ed) paul, Edward, NewYork, Macmilan.