فلسفه
جایگاه انسان کامل در بقاء عالم

مجید محب زاده؛ احمد بهشتی؛ محسن زاارع جلیلیان

دوره 13، شماره 25 ، مهر 1400، ، صفحه 116-128

چکیده
  فلاسفه معتقدند ممکن­الوجودها  همچنان که در ایجاد به علت نیازمند هستند در بقاء نیز به علت نیاز دارند. یکی از مباحث مهم عرفانی و دینی عبارت است از «جایگاه انسان کامل در جهان». در مقاله پیش رو با روش تحلیلی توصیفی، ابتدا چیستی انسان کامل مورد بررسی قرار گرفته و به این بحث پرداخته شده که انسان کامل تجلی­گاه صفات و اسماء الهی ...  بیشتر

رابطه وجوب‌وجود و کامل مطلق در خداشناسی علامه حلی

حسن عباسی حسین‌آبادی؛ اکرم عبداله پور

دوره 11، شماره 21 ، مهر 1398، ، صفحه 129-154

چکیده
  خوانش مفهوم خدا نزد علامه حلی براساس دو مفهوم «وجوب‌وجود» و «کمال» است و این دو مفهوم مبنا برای تبیین معناشناسی صفات قرار می‌گیرد. مفهوم «وجوب‌وجود» مفهومی فلسفی است که از فلسفه مشاء وارد بحث کلامی متکلمان مدرسه «حله» شده است و مفهوم «کمال» بااینکه پیش‌فرض بحث از صفات و حتی اثبات وجود خداست؛ اما در کلام ...  بیشتر

فلسفه
شناخت تحلیلی عوامل آسیب زا در خردورزی مبتنی بر رهیافت های نهج البلاغه

عباس بخشنده بالی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، ، صفحه 129-142

چکیده
  یکی از مهم ترین ویژگی های متمایز کننده انسان از دیگر انواع مخلوقات، خردورزی است. در موارد متعدد این ویژگی که در انسان وجود دارد دچار آسیب های جدی شده و کارایی خود را برای شکل دهی جهان بینی صحیح از دست می دهد. چنین انسانی نمی تواند در راستای خودشکوفایی مناسب و مورد تایید ادیان آسمانی برنامه ریزی کرده و گام بردارد. بنابراین، شناخت عوامل ...  بیشتر

فلسفه
هندسه دین در اندیشه ماکس وبر

حسین رهنمایی؛ حسن کرمی محمدآبادی

دوره 13، شماره 25 ، مهر 1400، ، صفحه 130-145

چکیده
  دین در گستره اندیشه ماکس وبر یک پدیده اجتماعی است. وبر با رویکرد کارکردگرایانه به تبیین دین پرداخته است. در نگاه کارکردگرایانه به دین مبدأ فاعلی و غایی هستی کنار گذاشته می‌شود و صرفاً به گزاره‌های دینی بدون در­نظر­گرفتن ابتدا و انتهای آن نگریسته می‌شود، اما ماکس وبر­ برخلاف سایر جامعه­شناسان صرفاً به نگاه کارکردگرایانه اکتفا ...  بیشتر

فلسفه
کاوش مفهوم "حیات طیبه" از منظر متون اسلامی: یک مطالعه کیفی

فرزانه دیمه کار حقیقی؛ رحمت ال مرزوقی؛ جعفر جهانی؛ جعفر ترک زاده

دوره 12، شماره 23 ، مهر 1399، ، صفحه 134-159

چکیده
  حیات طیبه وضع مطلوب زندگی بشر بر اساس نظام معیار ربوبی است که با انتخاب و التزام آگاهانه و اختیاری این نظام معیار در همین زندگی دنیایی و در جهت تعالی آن از سوی خداوند به انسان اعطا می شود و تحقق آن باعث دست یابی به غایت اصیل زندگی انسان، یعنی قرب الی الله است. هدف پژوهش کاوش مفهوم حیات طیبه از منظر متون اسلامی است. رویکرد پژوهش مطالعه ...  بیشتر

فلسفه
روش های فقه الحدیثی ملاصدرا در شرح «اصول کافی»

قاسم فائز؛ اعظم خدامی پور؛ سید محمد رضوی

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، ، صفحه 143-162

چکیده
  فهم روایات ، نیازمند روش صحیح علمی است که آن را « فقه الحدیث » می‌نامیم. بررسی متن، مهم­ترین راه  ارزیابی حدیث است که حتی درصورت صحت سند آن، حکم بطلان حدیث را امضاء می کند. محدثان شیعه تلاش­های فراوانی جهت فهم صحیح کلام معصومین (ع) انجام داده اند . شرح اصول کافی ملاصدرا، از جمله شروحی است که بر این منبع مهم شیعی نگاشته شده است؛ ...  بیشتر

فلسفه
بررسی امکان رجعت از منظر کتاب و سنت (با تأکید بر اندیشه‌های علامه طباطبایی)

محسن صبور؛ احمد بهشتی؛ صفدر شاکر

دوره 13، شماره 25 ، مهر 1400، ، صفحه 146-164

چکیده
  رجعت یا بازگشت بزرگ در هنگامه ظهور، نشانه قدرت لایزال خداوندی، از عقاید مسلم و تردیدناپذیر شیعه می‌باشد که بر پایه و اساس آیات نورانی قرآن و احادیث معصومین (علیهم‌السلام) بنا شده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی امکان رجعت از منظر کتاب و سنت (با تاکید بر اندیشه‌های علامه طباطبایی( می‌باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی از نوع تحلیل ...  بیشتر

نزول قرآن بر پیامبر(ص) توسط فرشته وحی (با تأکید بر دیدگاه ملاصدرا)

عبدالمجید طالب تاش

دوره 11، شماره 21 ، مهر 1398، ، صفحه 155-176

چکیده
  چگونگی نزول قرآن توسط فرشته وحی بر پیامبر اکرم همواره از دغدغه های متکلّمان و مفسّران بوده است. جستجو برای پاسخ، انگیزه پژوهش حاضر شد تا به روش تحلیلی دیدگاه متکلمان و مفسّران را با تأکید بر دیدگاه ملاصدرا بررسی کند. براساس این تحقیق دو دیدگاه شایع وجود دارد. طبق دیدگاه نخست گویا پیامبر از عالم ماده فراتر نمی‌رود؛ و جبرئیل در عالم ...  بیشتر

فلسفه
تبیین علم الهی از دیدگاه علامه خفری و ملاصدرا

زهرا شاه علیان؛ مهدی دهباشی؛ محمدرضا شمشیری

دوره 12، شماره 23 ، مهر 1399، ، صفحه 160-188

چکیده
  یکی از اوصاف ثبوتی و کمالی و ذاتی خداوند، علم است. خدای تعالی هم به ذات خود و هم به همه موجودات آگاه است. مراتب علم خداوند شامل علم به ذات، علم به موجودات و مخلوقات قبل از آفرینش آنها، علم به موجودات و مخلوقات پس از آفرینش آنها می باشد. علامه خفری و نظریاتش با توجه به تقدم زمانی که بر ملاصدرا داشته است، بیان می کند که، خداوند به همه موجودات ...  بیشتر

فلسفه
تبیین مقوله‌های تفسیری ابومسلم در مجمع‌البیان و نقدهای علامه بر آن

مسلم صالحی زاده؛ احمد بهشتی؛ علی‌رضا مختاری

دوره 12، شماره 22 ، فروردین 1399، ، صفحه 163-176

چکیده
  این نوشتار بر آن است که به‌نقد و بررسی برخی آرای تفسیری ابومسلم مستخرج از مجمع‌البیان، با تأکید بر نظرات ارزشمند علامه طباطبایی بپردازد. علامه پس از ذکر نظر خویش گاهی نظر مخالف خود را با بیان نام ابومسلم ارائه کرده و گاهی اشاره‌ای به نام او نکرده‌ و با دلایل متقن به رد نظرات  ابومسلم پرداخته است. در این جا آن نظراتی مطرح‌شده که ...  بیشتر

تحلیل پیوند عقل‌گرایی و تفسیر ادبی (مطالعه موردیِ تفسیر ابومسلم اصفهانی و زمخشری)

سیدمحمود طیب حسینی؛ عزت الله مولایی نیا؛ فریده پیشوایی

دوره 11، شماره 21 ، مهر 1398، ، صفحه 177-200

چکیده
  در قرن دوم هجری معتزلیان برای مقابله با اهل حدیث و نقل‌گرایی افراطی به عقل­گرایی در دین به ویژه در تفسیر قرآن و حدیث روی آوردند که نتیجه آن پیدایش تفسیر ادبی و تکامل تدریجی آن بود. در مقاله حاضر، برای پاسخ به این پرسش که عقل‌گرایی در تفسیر، چه نقشی در گرایش مفسران معتزلی به تفسیر ادبی داشته، به روش تحلیلی، جایگاه عقل‌گرایی در تفسیر ...  بیشتر

رابطه زمان با معناداری زندگی در اندیشه ملاصدرا و برگسون

مهدی منفرد؛ فرنگیس براز

دوره 11، شماره 21 ، مهر 1398، ، صفحه 201-220

چکیده
  حرکت، حیات و زمان از ابعاد وجودی انسان هستند. مسأله زمان از مهمترین مسائل فلسفی در درک معنا و پیشبرد زندگی است. در فلسفه ملاصدرا و برگسون زمان با معناداری زندگی ارتباط پیدا می­کند. در نوشتار حاضر تلاش می­شود با توجه به تقارن و هم داستانی این دو متفکر در باب زمان و تأکید آنها بر این نکته که زمان مقدار حرکت و دگرگونی ذاتی موجودات سیال ...  بیشتر

فلسفه
رهایی از «ازخودبیگانگی» یا «انسان الحیوان»؛ با تاکید بر راهکارهای معرفتی ابن‌عربی

مرضیه تیموری؛ عباس بخشنده بالی

دوره 14، شماره 26 ، فروردین 1401

چکیده
  یکی از مشکلات انسان مدرن، «ازخودبیگانگی» است. این بیماری شناختی، شامل تمامی دردهای فردی و اجتماعی انسان می­شود. راهکارهای اندیشمندان غربی، تکیه بر ابزار حس و تجربه دارد و بر اثر ضعف موجود در منابع  شناختی، کارساز واقع نشده است. ابن­عربی تنها راه رهایی را درک معرفت شهودی و ورود به مسیر سلوک عرفانی می­داند. از نظر او استفاده ...  بیشتر

فلسفه
تطبیق دیدگاه صدرالمتألهین شیرازی و رنه دکارت درباره نظام احسن

سیدمجتبی جلالی؛ علی طاهری دهنوی

دوره 14، شماره 26 ، فروردین 1401

چکیده
  موضوع نظام احسن از مباحث مهم فلسفی و کلامی است. اعتقاد به علم، حکمت، قدرت و عدالت خداوند، خلقت نظام احسن را اقتضا دارد. پژوهش حاضر با محوریت تطبیق و بررسی آراء صدرالمتألهین شیرازی و رنه دکارت پیرامون نظام احسن انجام شده که به روش توصیفی-تحلیلی به پاسخ مسائل آن می‌پردازد. از یافته‌های پژوهش آن است که ملاصدرا به وجود نظام احسن و اکمل ...  بیشتر

فلسفه
بررسی جایگاه علیت در تعامل عقل و دین، در فلسفه ابن سینا و مالبرانش

احترام کاظمی؛ محمدرضا شمشیری

دوره 14، شماره 26 ، فروردین 1401

چکیده
  این مقاله که با روش توصیفی-تحلیلی فراهم آمده به­دنبال چگونگی تعامل عقل و دین بنا بر علیتی است که در فلسفه ابن­سینا و مالبرانش اثبات شده است. این دو با نگاهی خدامحورانه، به­دنبال ارائه علیتی هستند که ذیل آن خدایی همخوان با دین را به اثبات رسانده و تصویری عقلانی و همخوان با آموزه­های دینی از عالم نشان دهند. عالم ابن­سینا عالمی ...  بیشتر

فلسفه
جایگاه مادری در فمینیسم رادیکال و بررسی آن بر اساس آراء حکمای مسلمان

مریم اردشیر لاریجانی؛ محدثه عیسوی

دوره 14، شماره 26 ، فروردین 1401

چکیده
  فمینیسم در نگاه کلی نظریه­ای است که به دنبال برابری زنان و مردان می­باشد.  فمنیسیم، در طول سه دوره­ای که پشت سر گذاشته، دستخوش تغییرات فراوانی شده و انواع گوناگونی به خود دیده است نظیر فمینیسم لیبرال، فمینیسم مارکسیسم، فمینیسم رادیکال، فمینیسم سوسیال و فمینیسم پست-مدرن تا فمینیسم اسلامی. نوشتار حاضر مسئله مادری را در فمینیسم ...  بیشتر

فلسفه
تأملی انتقادی در مقاله: «خداوند کتاب را نازل کرده است» با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی(ره)

محمد شکری؛ مظاهر احمدیان چهاربرج

دوره 14، شماره 26 ، فروردین 1401

چکیده
  مقاله «خداوند کتاب را نازل کرده است» به قلم آقای شبستری با سه پرسشِ اصلی «معانی کتاب در قرآن؟ معانی نزول کتاب در قرآن؟ و « کتاب » بر چه کسی نازل شده است؟»، به دنبال اثبات این مطلب است که قرآن بر شخص پیامبر نازل شده است نه بر عموم مردم؛ اما با استفاده آیات، روایات و ادله عقلی، نظریات ایشان مورد نقد و بررسی قرار می­گیرد. ...  بیشتر

فلسفه
رابطه نفس و بدن در علم و عمل؛ از حیات تا موت (با تأکید بر رویکرد صدرایی)

عباس فتحی؛ احمد بهشتی

دوره 14، شماره 26 ، فروردین 1401

چکیده
  انسان دو بعد وجودی دارد: بدن و نفس. نفس را کمال اول بدن دانسته‌اند، یعنی کمالی که انسانیت انسان به آن است. یعنی بدون نفس، انسان جز جمادی بی­حیات نخواهد بود. پس مهم­ترین بعد وجودی انسان نفس اوست، اما نفس با بدن ارتباط دارد و درباره تعلق نفس به بدن تردیدی نیست. تعلق آن تدبیری است نه حلولی. نفس خود­آگاه است و وجود خود را بالبداهه ادراک ...  بیشتر

فلسفه
بازنگری ادله اصل عدم ترادف وتأثیر آن در تولید معارف دینی

رضا عباس زاده؛ ولی الله نقی پورفر؛ محمد علی اخویان

دوره 14، شماره 26 ، فروردین 1401

چکیده
  ترادف از مسائل بنیادین در روابط مفهومی است و بازنگری در مفهوم و ادله وجود یا عدم وجود آن نقشی مهم در فهم دقیق گزاره­های دینی دارد. اساس بسیاری از اختلاف نظر اندیشمندان به تفاوت در تعریف از ترادف باز می­گردد. قرآن­کریم مهم­ترین منبع برای دستیابی به مفهوم ترادف و ادله عدم وجود آن است. ازاین­رو، در پژوهش حاضر تلاش شده است با روش ...  بیشتر

فلسفه
نقش عقل در رفتار انسان بر اساس روایات علوی

محمد غفوری منش؛ حمید حمیدیان

دوره 14، شماره 26 ، فروردین 1401

چکیده
  تا کنون و به صورت جداگانه پژوهش­های متعددی با موضوع «عقل» در حوزه معرفت­شناسی و نیز موضوع «رفتار» در حوزه اخلاق و تربیت صورت پذیرفته است. نوشتار پیش­رو، با محوریت کلام امام علی (علیه­السلام) به مطالعه میان­رشته­ای موضوع «عقل و رفتار» پرداخته است؛ زیرا بدون شک روایات امیرالمؤمنین (علیه­السلام)، به­عنوان ...  بیشتر

فلسفه
تأملی بر مسئله هموستاتیک در طب سنتی و طب مدرن

فاروق طولی؛ محمد نجاتی؛ مهدی حسنی آزاد؛ عباس تقوی

دوره 14، شماره 26 ، فروردین 1401

چکیده
  با وجود انفکاک جدی طب مدرن و سنتی، می­توان در بین این دو وجوه اشتراک قابل توجهی یافت. نگاه دو حوزه طب سنتی و مدرن به سیستم ایمنی و وظایف آن، بحثی است که در این مقاله بدان پرداخته شده است. در طب سنتی به جهت نگاه ماکروسکوپی و حکمی–فلسفی به بدن انسان، سیستم ایمنی یا طبیعت مدبّره وجودی مستقل و در عرض وجود نفس ناطقه دارد که مهمترین وظیفه­اش ...  بیشتر