2024-03-28T13:04:23Z
https://www.aghlodin.ir/?_action=export&rf=summon&issue=6676
عقل و دین
۲۵۸۸-۳۸۱X
۲۵۸۸-۳۸۱X
1396
9
16
جایگاه عقل در دین شناسی از دیدگاه علامه طباطبایی و ابن تیمیه
علی
اله بداشتی
محسن
پیرهادی
یکی از مباحث مهم در دین شناسی جایگاه عقل در درک معارف دینی است، در پژوهش پیش رو تلاش میشود جایگاه عقل از دیدگاه ابن تیمیه و علامه طباطبایی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد، تا نقاط قوت وضعف دو دیدگاه روشن شود. ابن تیمیه معتقد است گاهی عقل بر قوهای گفته میشود که انسان با آن تعقل میکند، چنانکه بر علوم و اعمالی که با آن قوه حاصل شده نیز عقل گفته می شود. که این معنی نتیجه عقل به معنای اول است، ازدیدگاه ابن تیمیه انسان در کسب معارف دینی با بودن کتاب و سنت و فطرت نیازی به عقل ندارد، و در صورت تعارض شرع و عقل، شرع مقدم است و سانی که به عقل در معارف توجه می کنند را در خطا میداند. علامه نیز معتقد است مراد از عقل در انسان عبارتست از نفس مدرک انسان و آن مبدئى است که تصدیقهاى کلى و احکام عمومى بدان منتهى می شود، علامه دیدگاه افراطی که در آن عقل در دین شناسی کاملا خود بسنده است و دیدگاه تفریطی که به بىاعتباری عقل نظر دارد، نمی پذیرد، و معتقد است جایگاه عقل بین آن دو است و عقل به هیچوجه به خطا نمی رود و یکی از منابع مهم در معرفت دینی است. و هرگز بین عقل و شرع تعارض واقع نمیشود، دراین میان عقل در اندیشه علامه نسبت به ابنتیمیه دارای جایگاه ویژهای در کسب معارف دینی دارد.
عقل
دین
ابن تیمیه
علامه طباطبایی
2017
03
21
7
30
https://www.aghlodin.ir/article_54061_53ceb3b64d945a82c661cc31c3aeb3db.pdf
عقل و دین
۲۵۸۸-۳۸۱X
۲۵۸۸-۳۸۱X
1396
9
16
تجلی عدالت در حدیث شریف سلسلةالذهب با تکیه بر حکمت متعالیه
اعظم
ایرجی نیا
مستمر بشر در طول تاریخ برای رسیدن به سعادت گویای آن است که دستیابی تمام و کمال به سعادت بدون پیروی از انسان کامل میسر نیست. انسان کامل که در این نوشتار امام است خود را عین فقر به خداوند متعال میداند و همین درک فقر او را به شناخت عمیقی که ملازم با این شناخت است یعنی معرفت نسبت به خداوند رهنمون و او را در نقطه اعتدال عقل نظری و عملی قرار میدهد. حدیث سلسلةالذهب به وجود اعتدال در امام و تناسب میان شرط (پیروی از امام) و مشروط (توحید) میپردازد و نشان میدهد نمونه کامل متخلق به اخلاق الهی امام است و عدم پیروی از او موجب میشود تا اعتقاد و اطاعت در جایگاه خود قرار نگرفته و بهدلیل این سرپیچی که خود خلاف عدالت است، موجبات دوزخیشدن فراهم گردد. این نوشتار اعتدال امام و تناسب جایگاه شرط و مشروط در حدیث را تحلیل میکند.
امام رضا×
اعتدال
عقل نظری و عملی
حدیث سلسلة الذهب
2017
03
21
31
55
https://www.aghlodin.ir/article_54062_1fd44387859daab0b1042d98d351e8ba.pdf
عقل و دین
۲۵۸۸-۳۸۱X
۲۵۸۸-۳۸۱X
1396
9
16
عقل از دیدگاه میرزا مهدی اصفهانی و محمدرضا حکیمی
حبیب الله
دانش شهرکی
حسن
یعقوبی
سئوال از چیستی عقل در نزد تفکیکان اصلیترین مسئله است. حاصل مقایسه دیدگاه دو شخصیت تاثیرگذار در مکتب تفکیک این است که اصفهانی با توجه به نوع انسان شناختی که دارد عقل را امری مجرد، مغایر با علم و نفس و متغایر با معقول میداند. و قائل است که قطع و یقین در صورتی که علم حصولی را ایجاد کند، معتبر است. همچنین اعتقاد به اینکه عقل و علم هر دو معرفت را به نفس میدهد، شبیه دیدگاه اشاعره است. اما حکیمی قائل به عدم تساوی میان علوم فلسفی و عرفانی با معارف الهی است و در صورت تعارض میان عقل و ظواهر نصوص، تأویل را مطرح و حجیت عقل را به نقل نمیداند. عقل را ابزار ادراک و قائل به عقل فطری عقل خود بنیاد دینی می شود. البته نظرات آنان در روش بکار گیری عقل و حکمی که بر عقل بار میشود، متفاوت است.
اصفهانی
حکیمی
مکتب تفکیک
عقل
نفس
علم
2017
03
21
55
76
https://www.aghlodin.ir/article_54064_c8a7abe2a46254e3c1ca3ecbaaab8433.pdf
عقل و دین
۲۵۸۸-۳۸۱X
۲۵۸۸-۳۸۱X
1396
9
16
تحلیل تطبیقی بنیانهای معرفت شناختی بر اساس دیدگاههای استاد مطهری و استاد جوادی آملی
شیرین
رشیدی
سوسن
کشاورز
سعید
بهشتی
اکبر
صالحی
هدف پژوهش، تحلیل تطبیقی بنیانهای معرفت شناختی بر اساس دیدگاههای استاد مطهری و استاد جوادی آملی است. در این تحقیق از روش تطبیقی بردی، برای استخراج تفاوتها و شباهتهای موجود، بین بنیانهای معرفت شناختی این دو متفکر استفاده گردیده است. یافتههای تحقیق بیانگر آن است که هر دو اندیشمند در زمینه امکان معرفت دارای نظرات مشابه بوده، در خصوص معیار صدق معرفت، استاد مطهری، مطابقت با واقع و استاد جوادیآملی، مطابقت با نفسالامر را مطرح کرده اند. همچنین از نظر مطهری، منابع شناخت عبارتند از: طبیعت، عقل، قلب، تاریخ و فطرت اما از دیدگاه جوادی آملی، عبارتند از: حس، عقل، تهذیب، کتاب منیر و وحی. افزون بر این، ابزارهای معرفت از دیدگاه مطهری عبارتند از: حس، برهان و تزکیه نفس اما از دیدگاهجوادی آملی عبارتند از: حس، خیال، وهم، عقل و قلب. انواع معرفت از دیدگاه مطهری عبارت اند از: شناخت حصولی و حضوری، شناخت اجمالی و تفصیلی و غیره. اما انواع معرفت از منظر جوادی آملی عبارتاند از: علوم میزبان و علوم مهمان، علوم غیر قابل تحصیل و علوم قابل تحصیل. مراتب شناخت از منظر مطهری عبارتاند از: شناخت حسی، خیالی و عقلی. اما مراحل شناخت از نظر جوادی آملی عبارتاند از: مشاهده، فرضهای مختلفی درباره اشیاء مشاهده شده، بازگشت مجدّد به طبیعت و آزمون فرضیّه و بازگشت مجدد به ذهن.
تحلیل تطبیقی
بنیان های معرفت شناختی
مطهری
جوادی آملی
2017
03
21
77
104
https://www.aghlodin.ir/article_54065_05ea2a6f976add731b05ab4176398b95.pdf
عقل و دین
۲۵۸۸-۳۸۱X
۲۵۸۸-۳۸۱X
1396
9
16
جبر و اختیار در فرایند عقلگرایی اعتدالی حافظ شیرازی
احمد رضا
شاهرخی
حسن
احمدی
یکی از موضوعاتی که همواره ذهن حافظ پژوهان را به خود مشغول کرده است، دیدگاه خواجه در موضوع جبر و اختیار است. جماعت قابل اعتنایی مدعیاند که خواجه در اعتقادات بسان قاطبهی اهالی فارس در آن روزگار، و از مذهب جبر پیروی میکند. برخی او را اشعری میانه، عده ای او را اختیاراندیش و جماعت کمشماری نیز صاحب نگاه امر بین الأمرینی میشناسند. در این پژوهش، همت آن است که با روش توصیفی و تحلیلی و استخراج مبانی فکری خواجه در حوزهی هستیشناسی، انسانشناسی و فرجامشناسی و با بهرهبرداری از مفاهیم و قرائن و مصرّحات موجود در شعر خواجه، دیدگاه او را در موضوع جبر و اختیار، فراچنگ آوریم. فرجام پژوهش پیشرو، موضع خواجه را در مسألهی جبر و اختیار، موافق مشرب امامیه میداند و بر نگاه «امر بین الامرینی» و عقلگرایی اعتدالی او تأکید میورزد.
حافظ
قضا و قدر
جبر
اختیار
امربین الأمرین
2017
03
21
105
137
https://www.aghlodin.ir/article_54067_0ff701b8f5f77f0584a1d6498d614a43.pdf
عقل و دین
۲۵۸۸-۳۸۱X
۲۵۸۸-۳۸۱X
1396
9
16
تحلیل عقلی دینی جایگاه «برند ملی کشور اسلامی»
داود
فیض
سید محمد
میرمحمدی
عظیم
زارعی
محمد مهدی
ایزدخواه
برند مجموعهای از ادراکات ذهنی نسبت به چیزی است که در طول زمان در اذهان شکل میگیرد. یکی از قلمروهای برند، حیطه کشورها و ملتهاست بطوریکه تاکنون بیش از 50 کشور فعالیتهایی را بر روی برندشان متمرکز کردهاند تا جایگاه مطلوب برند کشورشان را در اذهان ایجاد کنند. این مقاله برآن است با بکارگیری روش دینی و مقایسه کردن با عقل متعارف به بررسی جایگاه مطلوب برند کشور اسلامی در سرزمین ایران اسلامی بپردازد. چرا که به نظر میرسد از نظر دینی، پیامبر| کوشش فراوانی به منظور بهبود ذهنیت نسبت به اسلام در سطح بینالملل داشتند و این در شیوه حکومت، مدیریت جنگ ها و در ارتباط ایشان با مردمان ادیان دیگر مشاهده میشود که چنین روشی همسو با عقل نیز است. از این رو، این چهره یا به اصطلاح امروز «برند» باید به روشهای معقول و منطبق بر مفاهیم دینی به جهان ارائه شود تا غیرمسلمانان تصویر صحیح و گویایی از آن دریافت نمایند.
پیامبر اکرم |
برند ملی
هویت و ذهنیت
عقل
دین
2017
03
21
136
161
https://www.aghlodin.ir/article_54066_890151bf75b9b32bd416a5934a8406e0.pdf