ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه علوم انسانی
نویسنده : هیأت تحریریه مجله این نوشتار، نخست مروری دارد بر دو تقسیم از تقسیمات علوم که یکی میراث ارسطوست که ابن سینا آن را در برخی از آثار خود بازتاب داده است، و دیگری از خود وی. سپس نگاه کوتاهی دارد بر چند تقسیمی که در اروپا و در قرون جدید مطرح شده است. نگارنده علوم را به انسانی و غیرانسانی تقسیم کرده و معتقد است که علوم انسانی با انسان و علوم غیرانسانی با اشیائی غیر از انسان سر وکار دارد، و بنابراین، ارزش علوم انسانی نسبت به علوم دیگر به همان اندازه است که انسان بر سایر اشیاء برتری دارد. در این میان فلسفه از جایگاهی والا برخوردار است، و باید به عنوان مادر علوم انسانی شناخته شود؛ زیرا فلسفه است که از مبدء و غایت و چرائی وجود انسان بحث میکند. ***
https://www.aghlodin.ir/article_34380_8f2bb4b1c4eac082ddab3d922a8e9cac.pdf
2014-04-01
7
22
علوم
انسان
طبیعت
کمیات
مبدء
غایت
ـ قرآن.
1
نهجالبلاغه.
2
ابن سینا. (1404ق). الشفاء الالهیات. تحقیق الاب قنواتی و سعید زاید. قم: مکتبه آیة الله مرعشی نجفی.
3
ــــــــــــــــــــــــ (1910م). منطق المشرقیین. تهران: مکتبه جعفری تبریزی.
4
بلخی، جلال الدین محمد. (1338ش). کلیات مثنوی. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
5
پول فولکیه. (1347ش). فلسفه عمومی یا مابعدالطبیعه. ترجمه یحیی مهدوی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
6
خوارزمی، تاج الدین حسین. (1379ش). تصحیح آیة الله حسن زاده آملی. چاپ دوم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
7
طباطبائی، سیدمحمدحسین. (1404ق). نهایة الحکمه. تصحیح استاد نورانی. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
8
ــــــــــــــــــــــــ. (1391ق). المیزان فی تفسیر القرآن. ج13. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
9
ــــــــــــــــــــــــ (1385ق). المیزان فی تفسیر القرآن. ج12. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
10
10. ــــــــــــــــــــــــ. (1391ق). المیزان فی تفسیر القرآن. ج19. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
11
فروغی، محمدعلی. (1317ش). سیر حکمت در اروپا. تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی علی شاه.
12
مطهری، مرتضی. (1366ش). مقالات فلسفی. جلد دوم. چاپ اول. تهران: انتشارات حکمت.
13
یوسف کرم. (1962م). تاریخ الفلسفة الحدیثة. دارالمعارف مصر.
14
ORIGINAL_ARTICLE
افضل صحابه کیست؟
احمد بهشتی[1] از آن جایی که صحابت پیامبر| برای آنهایی که منحرف نشدهاند، فضیلت محسوب میشود، و از آن جایی که همه صحابه در فضیلت یکسان نیستند، این نوشتار در پی این است که به دور از تعصب و جمود، افضل صحابه را شناسائی کند. با توجه به این که برخی به افضلیت ابوبکر رای داده، و احیاناً عمر را هم بعد از ابوبکر افضل شمردهاند، در این نوشتار، با استناد به مناظره امیرالمؤمنین× با ابوبکر و ملاکات مستند و مستدلی که آن حضرت برشمرده، ثابت کرده ایم که آن حضرت بر همه صحابه برتری دارد. به دلایل و ملاکات خواجه طوسی هم اشاره کرده ایم. [1]. دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد علوم و تحقیقات تهران. www.ahmadbeheshti.ir
https://www.aghlodin.ir/article_34381_a6b9492fa70727c3e42b4865fdebd396.pdf
2014-04-01
23
46
پیامبر|
علی(ع)
ابوبکر
صحابه
افضل
قرآن
سنت
تاریخ
ـ قرآن.
1
امینی، عبدالحسین احمد. (1387ق). الغدیر فی الکتاب والسنة والادب. ج1و3و6، چاپ سوم. بیروت: دارالکتاب العربی
2
حلی، علامه حسن بن یوسف. (بی تا). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم: مکتبه مصطفوی
3
(1403ق). الاحتجاج. تصحیح و تعلیق خرسان
4
غزالی، امام محمد. (1361ش). کیمیای سعادت. به کوشش حسین قدیرجم. تهران: مرکز انتشارات علمی
5
فروغی، محمدعلی. (1317ش). سیر حکمت در اروپا. تهران: انتشارات صفی علی شاه
6
فیض کاشانی، ملامحسن. (1383ق). المحجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء. تصحیح علی اکبر غفاری. چاپ سوم. قم: دفتر انتشارات اسلامی
7
قمی، عباس. (1355ق). سفینة البحار و مدینة الحکم و الاثار. مطبعه نجف اشرف
8
مجلسی، محمد باقر. (بی تا). بحارالانوار. ج1، تهران: دارالکتب الاسلامیه
9
ـــــــــــــــــــــــــ. (بی تا). بحارالانوار. ج8. تهران: دارالکتب الاسلامیه
10
ـــــــــــــــــــــــــ (بی تا). بحارالانوار. ج10، تهران: دارالکتب الاسلامیه
11
ـــــــــــــــــــــــــ (بی تا). بحارالانوار. ج28. تهران: دارالکتب الاسلامیه
12
ـــــــــــــــــــــــــ (1392ق). بحارالانوار. ج64. تهران: دارالکتب الاسلامیه
13
ـــــــــــــــــــــــــ (1395ق). بحارالانوار. ج78. تهران: المکتبه الاسلامیه
14
ـــــــــــــــــــــــــ (بی تا). بحارالانوار. ج17. تهران: المکتبة الاسلامیه
15
ـــــــــــــــــــــــــ (بی تا). بحارالانوار. ج39. تهران: داراکتب الاسلامیه
16
ـــــــــــــــــــــــــ (1384ق). بحارالانوار. ج21. تهران: داراکتب الاسلامیه
17
ـــــــــــــــــــــــــ (بی تا). بحارالانوار. ج15. تهران: دارالکتب الاسلامیه
18
ـــــــــــــــــــــــــ (بی تا). بحارالانوار. ج43. تهران: المکتبة الاسلامیه
19
ـــــــــــــــــــــــــ (1385). بحارالانوار. ج22. تهران: دارالکتب الاسلامیه
20
ـــــــــــــــــــــــــ (بی تا). بحارالانوار. ج18. تهران: دارالکتب الاسلامیه
21
ـــــــــــــــــــــــــ (بی تا). بحارالانوار. ج38. تهران. داراکتب الاسلامیه
22
ـــــــــــــــــــــــــ (1385ش). بحارالانوار. ج87. تهران: المکتبة الاسلامیه. چاپ چهارم
23
ـــــــــــــــــــــــــ (بی تا). بحارالانوار. ج40. تهران: دارالکتب الاسلامیه
24
هیات تحریریه. (1392ش). خیرالبشر کیست. عقل و دین. شماره8. صفحات 7 تا 26
25
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی برهان ابن سینا بر ضرورت نبوت با توجه به معضله عرفی کردن دین
مهدی بهشتی[1]
ابن سینا در اواخر الاهیات شفا برهانی بر ضرورت وجود نبی اقامه میکند که مبتنی بر نیاز انسانها به قانون در زندگی اجتماعی شان است. حال با توجه به مقدمه این برهان ممکن است این اشکال مطرح گردد که او با ابتناء آن بر نیاز انسانها در حیات دنیوی به قانون و در نتیجه قانون گذار، به شائبه سکولاریزه یا عرفی کردن دین دامن زده است.
برای پاسخ به این مسئله، ابتدا با بیان مقدماتی به شرح دقیق معنا و مفهوم عرفی کردن دین میپردازیم و سپس با بیان لوازم آن که تغییر یا تعطیل احکام شرع در جهت هماهنگی با دنیای مدرن است، نشان میدهیم که نه تنها در این برهان بلکه در موارد مشابهی همچون حضور عرف در فقه یا بنیان دنیوی براهین جهان شناختی اثبات وجود خدا نیز عناصر ضروری سکولاریزاسیون دین حضور ندارد.
[1]. دانشجوی دکتری فلسفه غرب ـ دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد علوم و تحقیقات تهران mbeheshti92@yahoo.com
https://www.aghlodin.ir/article_34382_6cd6d498b0052cf8e83c624b24ad0e04.pdf
2014-04-01
47
66
ابن سینا
برهان ضرورت نبوت
عرفی کردن
ـ قرآن.
1
ابن سینا. (1390). الهیات از کتاب شفا. ویرایش و ترجمه ابراهیم دادجو. تهران: انتشارات امیرکبیر
2
ابن نجیم مصری حنفی، زین العابدین ابراهیم. (1968م). الاشباه و النظایر علی مذهب ابن حنیفه النعمان. قاهره
3
آشتیانی، محمدحسن. (1403ق). بحرالفوائد فی شرح الفرائد. ج1و3. قم: کتابخانه آیةالله العظمی مرعشی نجفی
4
اصفهانی، محمدحسین. (بی تا). نهایة الدرایه. ج2. چاپ سنگی. اصفهان
5
انصاری، مرتضی. (1404ق). مطارح الانظار. حاشیه و تعلیق ابوالقاسم کلانتری. قم: مؤسسه آل البیت^
6
ایزدی فرد، علی اکبر؛ نعمت زاده، رجب علی؛ کاویار، حسین. (1388). «عرف و جایگاه آن در استنباط احکام شرعی». نشریه مطالعات فقه و حقوق اسلامی. شماره1. ص73 ـ 45
7
بروجردی، حسین. (1375ق). نهایة الاصول. ج2. به قلم حسینعلی منتظری. چاپ اول. نشر تفکر
8
بیرونی، ابوریحان. (1403ق). تحقیق ماللهند. بیروت
9
جوادی آملی، عبدالله. (1386). تبیین براهین اثبات خدا. چاپ پنجم. قم: مرکز نشر اسراء
10
سیوطی. (1365ق). درّ المنثور. ج3 (دوره6جلدی). بیروت: دار المعرفه
11
شجاعی زند، علی رضا. (1380). دین، جامعه، عرفی شدن. تهران: نشر مرکز
12
کدیور، محسن. (1386). حق الناس (اسلام و حقوق بشر). تهران: انتشارات کویر
13
کلینی رازی، ابی جعفر محمدبن یعقوب بن اسحاق. (1367). الکافی. ج1 (دوره 8جلدی). تحقیق علی اکبر غفاری. تهران: دارالکتب الاسلامیه
14
عمید زنجانی، عباس علی. (1367). فقه سیاسی. ج2. تهران: انتشارات امیرکبیر
15
طباطبائی، محمدحسین. (بی تا). المیزان فی تفسیر القرآن. ج8 (دوره 20 جلدی). قم: مؤسسة النشر الاسلامی
16
ـــــــــــــــــــــــــ ( ). حاشیه الکفایه.
17
مازندرانی، شریف العلماء. (بی تا). ضوابط الاصول. تحقیق محمد شریف. بی جا
18
مؤمن قمی، محمد. (1419ق). تسدید الاصول. ج1و2. قم: مؤسسة النشر الاسلامی
19
مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالأنوار. ج26 (دوره 110 جلدی). چاپ دوم. بیروت: مؤسسه الوفاء
20
مغنیه، محمدجواد. (1411ق). علم اصول الفقه فی ثوبة الجدید. دار الکتاب الاسلامی
21
موسوی خمینی، روح الله. (1410ق). تهذیب الاصول. ج2 (دوره 3جلدی). به قلم جعفر سبحانی. قم: انتشارات دارالفکر.
22
صفحات 7 تا 26
23
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین اراده ذاتی و فاعلیت وجودی خداوند از رهگذر نظریهی عنایت نزد ابن سینا
شهاب الدین ذوفقاری[1]
افتراق جدی ابنسینا از ارسطو در الاهیات بالمعنی الاخص از طرح احکام واجبالوجود و ارائه برهان وجوب و امکان، در برابر برهان محرک نخستین، آغاز میشود. بدین ترتیب فاعلیت الهی از دیدگاه ابنسینا فاعلیت وجودی است نه تحریکی و بنابراین تا آنجا که وجود و آثار وجود دیده میشود، میتوان فاعلیت الهی را سراغ گرفت، خواه حرکت در کار باشد یا خیر؛ تمایز ابنسینا از فلوطین نیز در مبحث فیض الهی در توجیه و تبیین ارادهی حقتعالی است. فلوطین به همین مقدار بسنده میکند که نمیتوان برای مبدأ نخستین ارادهای از قبیل ارادهی ما انسانها قائل شد.
اما ابنسینا کوشیده است دیدگاه خود دربارهی عنایت الهی را چنان سامان ببخشد که در پرتو آن علم، قدرت، اراده، فاعلیت و دیگر صفات ذاتی و فعلی به نحو درست تبیین گردد و نقشی همچون حد وسط برای اثبات اتحاد اراده و علم ایفا کند. از دیدگاه ابنسینا ارادهی ذاتی خداوند و فاعلیت ایجادی او در پرتو علم عناییاش به ذات خود قابل تبیین است، بدون آنکه قصد و غرضی ورای ذات اقدس خود داشته باشد
[1]. استادیار دانشگاه معارف قرآن و عترت اصفهان. shahabquran@yahoo.com
https://www.aghlodin.ir/article_34383_12d315eec361f3c201b9e436f2dc403a.pdf
2014-04-01
67
88
عنایت
اراده
فاعلیت وجودی
فاعلیت تحریکی
ارسطو
ابن سینا
فلوطین
ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1372ش). قواعد کلی در فلسفهی اسلامی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
1
ابنسینا. (1375ش). الاشارات و التنبیهات. (مع شرح المحقق الطوسی و العلامة قطبالدین). قم: نشرالبلاغة.
2
ـــــــــــــــــــــــــ (1379ش). التعلیقات. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
3
ـــــــــــــــــــــــــ (1363ش الف). الشفاء. الالهیات. تحقیق الأب قنواتی و سعید زاید. تهران: انتشارات ناصرخسرو.
4
ـــــــــــــــــــــــــ (1371ش). المباحثات. تحقیق محسن بیدارفر. قم: انتشارات بیدار.
5
ـــــــــــــــــــــــــ (1363ش). المبدأ و المعاد. به اهتمام عبدالله نورانی، تهران: دانشگاه تهران.
6
ـــــــــــــــــــــــــ (1364ش). النجاة. چاپ دوم. تهران: المکتبة المرتضویة.
7
ـــــــــــــــــــــــــ (1400ق). رسائل ابن سینا. انتشارات بیدار، قم.
8
ـــــــــــــــــــــــــ (1383ش).رساله در حقیقت و کیفیت سلسله موجودات و تسلسل اسباب و مسببات. تصحیح موسی عمید. همدان: دانشگاه بوعلیسینا، مقدمه.
9
ارسطو. (1373ش). متافیزیک(مابعد الطبیعه). برگردان شرفالدین خراسانی. تهران: انتشارات حکمت.
10
افلوطین، تاسوعات.(1997م). تعریب: فرید جبر، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
11
بهشتی، احمد. (1382ش). غایات و مبادی. قم: بوستان کتاب.
12
خراسانی، شرفالدین. (1370ش). نخستین فیلسوفان یونان. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
13
ذبیحی، محمد. (1386ش). فلسفه مشاء با تکیه بر اهم آراء ابنسینا. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها.
14
سبزواری، ملا هادی. (بی تا). شرح منظومه حکمت. قم: مکتبة المصطفوی
15
فروغی، محمدعلی. (1360ش). سیر حکمت در اروپا. تهران: کتابفروشی زوّار.
16
کاپلستون، فردریک. (1368ش). تاریخ فلسفه. ج1. ترجمه سیدجلالالدین مجتبوی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
17
لطفی، محمدحسن. (1366ش) .دوره آثار فلوطین. تهران: شرکت انتشارات خوارزمی.
18
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی مبانی برهان حدوث متکلمین دربارۀ اثبات خدا
مصطفی سامانی قطب آبادی[1]
مسألهی اثبات وجود خداوند همواره مورد توجه فلاسفه و متکلمان بوده است. در این راستا براهین متعددی ارائه شده است که یکی از آنها برهان حدوث است. در این برهان، که عمدتاً به وسیله متکلمان مورد استفاده قرار میگیرد، حدوث زمانی شیء حادث موجب نیازمندی آن به علت شناخته میشود. ادعای متکلمان در این برهان این است که هر امر حادثی نیازمند علتی است که او را از نیستی به هستی میرساند. اگر این علت نیز امر حادثی باشد او هم نیازمند علتی دیگر خواهد بود. علت سوم هم اگر مانند امر اول و دوم امری حادث باشد او نیز نیازمند علتی دیگر خواهد بود و.... از آنجا که تسلسل در علتها محال است، سلسله حوادث در نهایت باید به علتی ختم شود که دیگر حادث نباشد؛ یعنی امری قدیم باشد و سابقه نیستی و عدم در آن راه نداشته باشد. این مقاله ضمن تبیین برهان حدوث متکلمان به بیان اشکالات وارده بر آنها میپردازد و در پایان نتیجه گرفته میشود که اگر برهان حدوث را از دیدگاه علامه طباطبایی بر مبنای حرکت جوهری تقریر کنیم، برهان مفید و پیروزی خواهد بود.
[1]. مدرس دانشگاه پیام نور جهرم. mostafa.samani92@gmail.com
https://www.aghlodin.ir/article_34384_a668c0eb0c14d86579865214160230c0.pdf
2014-04-01
89
105
برهان حدوث
متکلمان
ابن سینا
صدرالمتألهین
سبزواری
طباطبایی
ORIGINAL_ARTICLE
دین و رابطه قلب و عقل
سید علیرضا کبیری[1]
این نوشتار در پی آن است که نشان دهد در استعمالات دینی و به ویژه قرآنی، معنای ظاهری قلب همان عضو صنوبری است که در سینه جای دارد؛ ولی معنای واقعی آن، همان گوهر ذات آدمی است، و همان نفسی است که در تعریف آن گفته میشود: «کمال اول جسم آلی است که با قوای دراکه و فعاله شناخته میشود» گاهی به این گوهر شریف روح نیز گفته میشود؛ چرا که آیه کریمه «نفخت فیه من روحی» بیانگر این است که آدمیت حضرت آدم× و قابلیت وی برای مسجود شدن فرشتگان زمانی بود که او از روح منفوخ الهی برخوردار شد. عقل به معنای اسم ذات، همان قوه دراکه ای است که برتر از حس و وهم و خیال است، و کارش ادراک کلیات و صدور احکامی در بعد نظر و در بعد عمل است و به دو قسم عقل نظری و عقل عملی تقسیم میشود. اگر قلب از راه تزکیه و تهذیب نورانیت پیدا کند، عقل را هم به نور خویش منور میکند، و به تفکرات و تأملات مفید روی میآورد، و در غیر این صورت، به شیطنت و مکر و حیلت میپردازد.
[1]. کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد علوم و تحقیقات تهران. Az.kabiri@gmail.com
https://www.aghlodin.ir/article_34385_c34fa7f49a9454a86b36ee39731823df.pdf
2014-04-01
105
119
قلب
عقل
نفس
روح
فؤاد
دین
قرآن کریم
1
نهج البلاغه
2
ابن سینا. (1385). الاشارات و التنبیهات. ترجمه و شرح حسن ملکشاهی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات سروش
3
ابن منظور. (1408ق). لسان العرب. تصحیح علی شیری. چاپ اول. بیروت: دار احیاء التراث العربی
4
اصفهانی، راغب. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. تصحیح صفوان عدنان، داوودی. دارالقلم دمشق. بیروت: الدار الشامیه
5
اصفهانی، راغب. (بی تا). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق محمد سید کیلانی. تهران: مکتبه مرتضویه
6
بلخی، جلال الدین محمد. (1385). مثنوی معنوی. تحصیح قوام الدین خرمشاهی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات دوستان
7
حلی، علامه. (بی تا). کشف المراد. قم: مکتبه مصطفوی
8
سبزواری، حاجی ملاهادی. (بی تا). شرح غرر الفرائد (شرح منظومه حکمت). چاپ سنگی ناصری
9
شیرازی، صدرالمتألهین. (1378ق). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. تهران: شرکة دارالمعارف الاسلامیة
10
طباطبائی، سیدمحمدحسین. (1389ق). المیزان فی تفسیر القرآن. ج2. چاپ دوم. تهران: دارالکتب الاسلامیه
11
ـــــــــــــــــــــــــ (1386). المیزان فی تفسیر القرآن. ج14. تهران: دارالکتب الاسلامیه
12
ـــــــــــــــــــــــــ (1386ق). المیزان فی تفسیر القرآن. ج13. تهران: دارالکتب الاسلامیه
13
فراهیدی، خلیل بن احمد. (1414ق). ترتیب کتاب العین. تحقیق فخزومی و سامرائی. قم: انتشارات اسوه
14
قمی، عباس. (1355ق). سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار. نجف: مطبعه علمیه
15
مجلسی، محمدباقر. (بی تا). بحارالأنوار. ج1. چاپ اول. تهران: دارالکتب الاسلامیه
16