نعمت الله بدخشان؛ عزیزالله سالاری
دوره 13، شماره 24 ، فروردین 1400، ، صفحه 46-65
چکیده
مولانا جلال الدّین محمّد بلخی در آثار خود بهویژه مثنوی معنوی، برخلاف دیدگاه فلسفیِ معروف به پانته ایسم و معتقدان به حلول و اتّحاد، اعتقاد به وحدت وجود را با تجلّی و تنزّه و تعالی خدا سازگار و قابل جمع میداند و حتی مدّعی است که از این نگاه، میتوان تصویری مطلوبتر و نزدیکتر از هر دیدگاه دیگری نسبت به خدای دین ...
بیشتر
مولانا جلال الدّین محمّد بلخی در آثار خود بهویژه مثنوی معنوی، برخلاف دیدگاه فلسفیِ معروف به پانته ایسم و معتقدان به حلول و اتّحاد، اعتقاد به وحدت وجود را با تجلّی و تنزّه و تعالی خدا سازگار و قابل جمع میداند و حتی مدّعی است که از این نگاه، میتوان تصویری مطلوبتر و نزدیکتر از هر دیدگاه دیگری نسبت به خدای دین داشت. در اینجا کوشیده شده است با کاربرد روش توصیفی–تحلیلی ابتدا به اثبات باورمندی مولوی به دیدگاه وحدت وجود بپردازیم و سپس فروع آن را تبیین و بررسی کنیم؛ بهویژه به این پرسش پاسخ دهیم که چگونه او تجلّی و تنزّه و تعالی خدا را بر مبنای اصل اساسی مکتب خود (وحدت وجود) تبیین و اثبات مینماید. از اینرو، برای آشنایی با مکتب عرفانی و بررسی دیدگاه مولانا، ابتدائاً به معرّفی مشرب عرفانی و اعتدال اندیشه و روش فکری او میپردازیم و سپس بر مبنای وحدت وجود به تقسیم وحدت به وحدت آفاقی و انفسی و تمایزگذاری میان مقام ذات و مقام اسماء و صفات الهی و اعتقاد به تشبیه در عین تنزیه و تنزیه در عین تشبیه که فروع و پیامدهای این اصل هستند مبادرت میورزیم.
محمدرضا دهقان کلیشادی؛ عباس ایزدپناه
دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، ، صفحه 99-124
چکیده
بحث «لذت دینی» و «لذت عقلی» یکی از مباحث مهم در مثنوی است که بدون شناخت دقیق از مبانی نظری و مشرب عرفانی جلال الدین مولوی ناتمام خواهد بود. از نظر مولانا مفهوم لذت، تعریفشدنی نیست و خاستگاه آن را امری درونی می داند. او ضمن تقسیم لذت به حقیقی و مجازی، لذت واقعی را در ترک لذایذ زودگذر میداند. از نظر وی، ...
بیشتر
بحث «لذت دینی» و «لذت عقلی» یکی از مباحث مهم در مثنوی است که بدون شناخت دقیق از مبانی نظری و مشرب عرفانی جلال الدین مولوی ناتمام خواهد بود. از نظر مولانا مفهوم لذت، تعریفشدنی نیست و خاستگاه آن را امری درونی می داند. او ضمن تقسیم لذت به حقیقی و مجازی، لذت واقعی را در ترک لذایذ زودگذر میداند. از نظر وی، لذت دینی شایستۀ انسانهای وارسته است. مولوی اعتقاد راسخی به شکوفایی معرفت دینی در پرتو عقل دارد. هنگامیکه انسان اصول اعتقادی و دینی خود را از صافی عقل عبور داده، میتواند بهخوبی به لوازم آن با طیب خاطر ملتزم باشد. تقلیدگریزی مولوی نیز ناشی از همین مطلب است. در نهایت مولانا لذت عقل دینی و ایمانی را - که کشف و ادراک حقایق میکند- ارج مینهد؛ زیرا حارس باطن و عوالم معنوی سالک است. از نظر مولوی لذت دینی و عقلی لوازم وپیامد هایی دارند که باعث تحقق لذت میشود. باطنبینی عقل،مصاحبت با صاحب عقل، بیاعتنایی به خواهشهای نفس، راهنمایی عقل ومشورت با عقلا از آن جمله اند.
