نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی
2 کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
چکیده
این تحقیق، که از نوع تحقیقات کاربردی است، با هدف بررسی روشهای تربیت عقلانی بر مبنای سخنان حضرت رضا7 انجام شده است، در این تحقیق تلاش شده به روش توصیفی- تحلیلی به این سؤال پاسخ داده شود: روشهای تربیت عقلانی برمبنای سخنان امام رضا چیست؟ در پایان پس از گردآوری اطّلاعات به روش کتابخانهای و تجزیه و تحلیل آنها به روش تحلیل محتوا، این نتایج به دست آمده است: به طور کلی بر مبنای سخنان امام رضا7، روشهای تربیت عقلانی به دو دسته «روشهای تربیت عقل نظری» و «روشهای تربیت عقل عملی» قابل تقسیمبندی است. روشهای تربیت عقل نظری عبارتاند از: روش تفکّر(اندیشه ورزی)،روش علمآموزی(تعلّم) و روش تجربهاندوزی که اینها برای تربیت عقل نظری و تحقق نخستین هدف تربیت عقلانی(علم) هستند. ولی روشهای تربیت عقل عملی عبارتاند از: روش تزکیۀ نفس(روش خویشتن پالایی) و روشهای متناظر با مراحل تزکیۀ نفس که برای تأمین دومین و سومین هدف تربیت عقلانی (ایمان و عمل) به کار میروند. مراحل روش تزکیۀ نفس عبارتاند از: غفلتزدایی (که خود شامل روشهای ذکر، موعظه و عبرت آموزی است)، توبه، زهد، مراقبه و محاسبه و تقوا.
سعید بهشتی*
شیرین رشیدی**
*. دانشیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی& beheshti@atu.ac.ir
**. کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش دانشگاه علامه طباطبایی& rashidi.shirin@ymail.com
تاریخ دریافت: 1/3/92، تاریخ پذیرش: 1/4/92
تازه های تحقیق
نتیجه
پرورش عقل و کاربرد صحیح آن در تربیت اسلامی از جایگاه والایی برخوردار است و از مهم ترین موضوعات و مسائل فرد و جامعه به شمار میرود، زیرا اسلام دین عقل است و درک حقایق و شناخت معارف و ارتباط منطقی با مبدأ و معاد و معرفت پیامبران و امامان و شناخت طریق رشد و هدایت و تکامل انسان در زمینههای مادی و معنوی و معاش و معاد به عقل وابسته است. هر فرد یا امّتی با استفاده از تربیت عقلانی میتواند وضع حال و آینده خویش را روشن سازد و آرمان هایش را محقق نماید. برای پرورش عقل، روشهایی در منابع اسلامی ذکر شده است که این روشها توازن عقل را حفظ و راهیابی آن به سمت علم صحیح را میسر میسازد. معلّمان و مربیان باید در نظام تعلیم و تربیت اسلامی این مهم را در صدر فعّالیتهای آموزشی و پرورشی خویش قرار دهند و بیش از بیش برای پرورش عقلانی دانش آموزان بر مبنای دستورالعملهای صادره از قرآن و اهل بیت: که مطمئن ترین منابع میباشند،همّت گمارند. به همین جهت در این مقاله سعی بر آن داریم که بر مبنای سخنان امام هشتم7، به عنوان نمونهای از دریای بیکران علم الهی به روشهایی موزون و قابل اتکا در جهت پرورش عقل دست یابیم.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Methods of Intellectual Education on the Basis of Imam Reza’s words
نویسندگان [English]
- said Bahashti 1
- Shirin Rasidi 2
1 دانشیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی
2 کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده [English]
Abstract
This research, which is an applied research, has been carried out for examining methods of intellectual education on the basis of Imam Reza’s statements. The method of this research is descriptive – analytic, the method of information gathering is documental, the method of analyzing information is content analysis, and it has been tried to respond to this question: What are the methods of intellectual education on the basis of Imam Reza’s statements? Finally, these findings have been obtained: on the basis of Imam Reza’s statements the methods of intellectual education are dividing to two groups: the methods of educating theoretical reason and the methods of educating practical reason. The methods of educating theoretical reason are: thinking, knowledge learning, and experience obtaining. These methods are used to the first aim of intellectual education, namely knowledge. The methods of educating practical reason are purification of the soul. This method is used to actualizing the second and third aims of intellectual education, namely faith and action. The steps of soul purification are: neglect cleaning, penitence, asceticism, attention and accounting, and virtue.
Saeed Beheshti*
Shirin Rashidi*
*. Allameh Tabatabaee University, Tehran, Iran
*. MA in history and philosophy of education, Allameh Tabatabaee University, Tehran, Iran
کلیدواژهها [English]
- Imam Reza
- Intellectual education
- Methods of intellectual education
قرآن کریم
- باقری، خسرو.(1387). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. چاپ اول. تهران: انتشارات مدرسه.
- بهشتی، احمد.(1390). اسلام و تربیت کودکان.تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، نشر بینالملل.
- بهشتی، سعید.(1389). تأملات فلسفی در تعلیم وتربیت. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
- بهشتی، محمد و ابوجعفری، مهدی و فقیهی، علی نقی.(1386).آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن. جلد دوم. تهران:سمت.
- بهشتی، محمد و فقیهی، علی نقی و ابوجعفری، مهدی.(1387).آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن. جلد چهارم. تهران: سمت.
- بهشتی،سعید.(1386).آیین خردپروری. تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
- پورمحمودی، عارف.(1390). مقایسه تربیت عقلانی از دیدگاه علامه جعفری و جان دیویی: «پایان نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده». «دانشگاه علامه طباطبایی(ره)».
- حر عاملی، محمد بن حسن.(1380). جهادالنفس وسائل الشیعه. (علی افراسیابی،مترجم). قم: انتشارات نهاوندی.
- حرّانی، ابو محمد حسن بن علی بن حسین بن شعبه.(1387). تحف العقول.(صادق حسن زاده، مترجم).تهران: نشر آل علی 7.
- حموی جوینی، ابراهیم.(1379). مسندالإمام الرضا7.(عزیزالله عطاردی، مترجم). تهران:کتابخانه صدر.
- رستمی نسب، عباسعلی.(1388). فلسفه تربیتی ائمه اطهار:.کرمان: انتشارات دانشگاه شهید باهنر.
- عطاردی،عزیزالله(1397ق).اخبار و آثار امام رضا7.تهران: کتابخانه صدر.
- غفاری، محسن.(1381). سیره رضوی: از غربت مظلومانه تا شهادت غریبانه. تهران: پیام آزادی.
- قربانی، مهدی.(1389). هزار و یک حدیث رضوی (جامع الاحادیث امام الرضا7). مشهد: انتشارات قاف.
- قریب، محمد.(1367). واژه نامه نوین. تهران: انتشارات بنیاد.
- قمی، محمد بن علی بن حسین بن بابویه.(1337 ).عیون الاخبار الرضا7.(محمدتقی آقا نجفی اصفهانی، مترجم).تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
- قمی، محمد بن علی بن حسین بن بابویه.(1376). أمالی شیخ صدوق. (محمدباقرکمره ای، مترجم). تهران: اسلامیه.
- کلینی، محمد بن یعقوب. (1388).اصول کافی.(جواد مصطفوی، مترجم).انتشارات علمیه اسماعیله.
- کمپانی، فضل الله.(1386). حضرت رضا علیه السّلام. چاپ اول. تهران: انتشارات مفید.
- مجلسی، محمدباقر.(1364). بحارالانوار.(موسی خسروی، مترجم).تهران: اسلامیه.
- محمدی ری شهری، محمد.(1381). میزان الحکمه. (حمیدرضا شیخی، مترجم). قم: دارالحدیث.
- مطهری، مرتضی.(1385). تعلیم و تربیت در اسلام. تهران: صدرا.