نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

 محمدعلی شکری‌نیا*
محمود نوذری**
نوع نگرش و باور افراد نسبت به هستی و طبیعت که محصول مبانی و مفروضات فلسفی مورد قبول آنها می‌باشد، در انگیزه‌ی مشاهده و بررسی پدیده‌ها، شکل‌گیری مسأله‌ در ذهن، شیوه‌ی بررسی مسائل، گزینش ملاک‌های ارزیابی، نقد، تفسیر و تدوین نظریه‌ها و بالاخره در کاربرد نظریات علمی نقش تعیین کننده دارد. از این رو مهمترین گام در مطالعه و بررسی پدیده‌های طبیعی، اخذ مبانی و مفروضات متقن از منابع موثق و مورد اعتماد است. نارسایی جهان‌بینی‌های بشری و غربی از تأمین چنین بنیادها و مفروضاتی، توجه برخی از اندیشمندان را متوجه مبانی و آموزه‌های وحیانی، به ویژه قرآن کریم نموده است. بر همین اساس، پژوهش حاضر با واکاوی آیات قرآن کریم و با روش توصیفی، تحلیلی و استنباطی سعی در تعیین و تبیین مبانی و مفروضات مطالعه و پژوهش در طبیعت از دیدگاه این کتاب آسمانی نموده است. نتایج این واکاوی روشن می‌سازد که از دیدگاه قرآن کریم، طبیعت نظامی هدف‌مند و مظهر صفات و اسماء خداوند است که تحت تربیت الهی، مسیر مشخصی را می‌پیماید. خداوند، طبیعت را ماده‌ی اولیه‌ی خلقت آدمی قرار داده و تمام پدیده‌های طبیعی را در جهت تعالی و تکامل انسان مسخر نموده است.
 


* دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه           shokrinia.ma@gmail.com


** استاد یار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه                                                   Mnowzari@rinu.ac.ir

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Essential foundations and assumptions in study of the natural phenomena from view of Quran

چکیده [English]

 Mohammad Ali Shokrinia[1]*
Mahmood Nowzari**
The people`s attitudes and their believes to the Universe and the Nature that has been formed by their acceptable philosophical assumptions, has an effective role in their motivation of observed phenomena, the formation of the problem in mind, consider the issues, selection criteria to evaluation, interpretation, developed of theories and finally in the application of them. Therefore, reception the certain assumptions by reliable sources is the most important stage in the study of natural phenomena. Failure humans and Western views to produce such foundations and assumptions, has caused some philosophers have paid attention to the bases and leanings of Divine revelations, especially Quran. Accordingly, the present study with a descriptive - analytical method and exploring the verses of Quran, is trying to determine and explain the foundations the assumptions in study of Nature from the view of Quran. The results of this study clear that nature is an organization with the aims and appearing the attributes and names of God. Nature is going through certain path under the divine education. The God has been put up as a substance in creation of humans and all natural phenomena has captured in direction the elevation and development of humans.
 


* Ph.D student of philosophy of Islamic education and training, Hawza and University Institute, Tehran, Iran                                                            shokrinia.ma@gmail.com


** Assistan professor of Hawza and university              mnowzari@rihu.at.ir

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • foundations and assumptions
  • nature
  • Human
  • evolution
1 . قرآن کریم
2 . ایمان، محمدتقی؛ کلاته‌ساداتی، احمد (1392). روش‌شناسی علوم انسانی نزد اندیشمندان مسلمان. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
3 . باقری، خسرو (1386). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران، مدرسه.
4 . بهشتی، احمد. (1386). گوهر و صدف دین. تهران: اطلاعات.
5 . بهشتی، سعید (1381). آئین خردپروری، تهران، مؤسسه دانش و اندیشه معاصر.
6 . جوادی‌آملی، عبدالله (1376). معرفت شناسی در قرآن. قم: اسراء.
7 . ـــــــــــــ (1386). اسلام و محیط زیست. قم: اسراء.
8 . حسنی، سیدحمیدرضا ؛ موحدابطحی، سیدمحمدتقی (1390). علم دینی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
9 . حسینی‌شاهرودی، سیّد مرتضی (1387). تفسیری از حکومت الهی در زمین. پایگاه اینترنتی طهور به نشانی: www.tahour.net.
10 . خسرو نژاد، مرتضی (1387). پیامدهای فلسفی و تربیتی نظریه‌ی حرکت جوهری. فصلنامه اندیشه دینی. شماره 29. شیراز: دانشگاه شیراز.
11 . دهخدا، علی‌اکبر (1341). لغت‌نامه، چ 20، تهران، مؤسسه لغت‌نامه دهخدا.
12 . راغب‌اصفهانی،حسین (1383). مفردات الفاظ قرآن (ترجمه سیّدغلامرضاخسروی‌حسینی). تهران: مرتضوی.
13 . رستمی، محمّد حسن (1379). سیمای طبیعت در قرآن «رساله دکتری». مرکز تربیت مدرس دانشگاه قم.
14 . رضایی، محمدعلی (1381). پژوهشی در روش تفسیر علمی قرآن. طلوع، شماره 2. صص 2 تا 17.
15 . طباطبایی، سیدمحمدحسین (1374). تفسیر المیزان، جلد 1 تا 20 (سیدمحمدباقر موسوی‌همدانی، مترجم). قم: ‌دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
16 . قرائتی، محسن (1380). تفسیر نور، جلد ا تا 10. تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
17 . گلشنی، مهدی (1380). از علم سکولار تا علم دینی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات و فرهنگی.
18. ــــــــــ (1387). اسلام و علوم طبیعت. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
19. مایل هروی، نجیب (1365)، مجله معارف، شماره 9.
20. محقق‌داماد، سیدمصطفی (1384). تأملی بر محیط زیست از دیدگاه حکمت متعالیه. خردنامه صدرا. شماره 42.
21. مطهری، مرتضی (1384). عدل الهی. تهران: صدرا.
22. مطوری، علی (1377). پژوهشی در تفسیر علمی قرآن. مطالعات اسلامی. شماره 40. صص105 تا 124.
23. مکارم‌شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. جلد 1 تا 27. تهران: دارالکتب اسلامیه.
24. نسفی، عبدالعزیز (1344). کشف‌الحقایق (احمد مهدوی‌دامغانی، اهتمام و تعلیق). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
25. نصر، سیدحسین (1386). دین و نظم طبیعت (انشاءالله رحمتی، مترجم). تهران: نشر نی.
26. ــــــــــــ (1384). انسان و طبیعت (عبدالکریم گواهی، مترجم). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.